AWESTA – VENDIDAD
FARGARD 1
tłumaczenie khurd behdin Jacek Bąk.
Fargard 1
Szesnaście doskonałych krain stworzonych przez Ahurę Mazdę
i tyleż samo plag sprowadzonych
przez Angrę Mainju.
Pierwszy fargard Wendidiad opisuję 16 doskonałych krain, które tworzy Ahura Mazda poczynając od ziemi i kolebki Ariów Airjana Waedżo. Współczesna lokalizacja tych ziem nie jest do końca wyjaśniona i jest przedmiotem trwającej dyskusji naukowej. Podajemy lokalizację współczesną najbardziej zbliżoną do jednolitego stanowiska naukowego. Akt tworzenia doskonałych krain dokonuję się w centralnym Karszwarze (kontynencie stworzonym przez Boga). W odpowiedzi Angra Mainju, zaatakował każdą z tych ziem kalając je różnorakimi plagami. Dopełniła się w ten sposób kreacja świata przemieszanego – Gumeznisz miejsca w którym żyjemy.
Szesnaście doskonałych krain stworzonych przez Ahurę Mazdę i tyleż samo plag sprowadzonych przez Angrę Mainju.
1. Rzekł Ahura Mazda do Spitamy Zaratusztry:
Sprawiłem, że każda kraina wydaje się miła i drogocenna (dla jej mieszkańców), niezależnie od jej uroku: Jeżelibym nie sprawił, że każda kraina wydawałaby się miła, i drogocenna (dla jej mieszkańców), niezależnie od jej uroku, całe stworzenie najechałoby Airjanę Waedżo. „
2. Pierwszą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłam, była Airjana Waedżo [1], nieopodal rzeki Wanguhi Daitja. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, sprowadził w owe okolice, wbrew Memu stworzeniu, wiele rodzajów węży i smoków, które zamieszkały na brzegach oraz w wodach tej rzeki, a także Zimę, domenę dewów.
3, Zima trwa tu dziesięć miesięcy, lato zaś dwa miesiące. Nawet w lecie wody są skute lodem, ziemia jest skuta lodem i drzewa są skute lodem. Ziemia ta jest sercem zimy, najgorszej ze wszystkich plag.
4. Drugą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, było miejsce zamieszkane przez lud Sugdo (Avest. Sukhdho także Tuirya) [2]. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew Memu stworzeniu, szarańczę, która pożera plony i zabija bydło.
5. Trzecią z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, było potężne, bogobojne i święte miasto Mouru (Avest. Mourum) [3]. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew Memu stworzeniu, zniszczenie, grabież i skalanie.
6. Czwartą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, było przepiękne Bachdi ( Avest. Bakhdhim) [4], o wzniesionym w niebo sztandarze. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew Memu stworzeniu, wiele rodzajów mrówek, które założyły tam swoje gniazda i mrowiska.
7. Piątą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, była Nisaja (Avest. Nisaim) [5], ziemia leżąca między Mauru a Bachdi. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew Memu stworzeniu, skalanie poprzez niewiarę i wątpliwość.
8. Szóstą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, była Haroju (Avest. Haroyum) [6], ziemia, której lud opuszcza domostwa, gdy jeden z nich umrze. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew Memu stworzeniu, łzy i tęsknotę.
Siódma z najdoskonalszych krain i ziem, którą, Ahura Mazda, stworzyłem, była Wekereta (Avest. Vaekeretem) [7], stała się ziemią złowrogich cieni. Także mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w te okolice wiarę w Pairika Knataiti [8], która podobna jest (złemu a nie dobremu) Kereszaspie [9].
10. Ósmą z najdoskonalszych krain i ziem którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, była Urwaa, (Avest. Urvam) [10] kraina mnogości pastwisk. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew memu stworzeniu, zuchwalstwo, pychę i zarozumiałość.
11. Dziewiątą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, była Chnenta, (Avest. Khnentem Vehrkano) [11] kraina zamieszkana przez Werkanejczyków. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew Memu stworzeniu, uczynki, których żaden człowiek nie jest w stanie odpokutować, ani zadość im uczynić.
12. Dziesiątą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, była Harahwaita (Avest. Harahvaitim) [12], kraina piękna i wspaniałości. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew Memu stworzeniu, najgorsze uczynki związane z martwymi istotami.
13. Jedenastą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, była Hetumanda (Avest. Haetumantem) [13], urodzajna, błogosławiona ziemia opływająca bogactwem. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew memu stworzeniu, złą sztukę czarnoksięstwa.
14. To zatem jest znak, przez który każdy wie, przez który można zauważyć na pierwszy rzut oka: Gdziekolwiek pójdą i odprawiać będą czary, wychodzić na świat będą najgorsze twory magii. Stamtąd pochodzą, by mordować i ranić, a z nimi idzie szarańcza, którą sami sprowadzają. [14]
15. Dwunastą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, była Raga (Avest. Rakham) [15], ziemia trzech klas. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew memu stworzeniu, grzech najgorszej niewiary.
16. Trzynastą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, była potężna, święta Czachra (Avest. Chakhrem*) [16]. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew memu stworzeniu, niewybaczalny czyn, którego nie można odpokutować: Palenie zwłok.
* Chakhrem jest używane w Yasht 13.89 i oznacza koło (lub obrotowy; por. perski charkh oznaczający koło) i jest tam używane jako chakhrem urvaesayata w kontekście Zaratusztry jako pierwszego członka każdej profesjonalnej gildii przeciwnej daeva. Avestyjskie Chakhrem urvaesayata jest podobne do sanskryckiego chakhram vartay i chakhravartin, co oznacza „rydwan nad ziemią” lub „władcę”. Zachodni Mitanni byli znani ze swojego doświadczenia w budowaniu rydwanów i może to mieć znaczenie, ale nie musi.
17. Czternastą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, był czworokątny Warn, (avest. Varenem) [17]. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew memu stworzeniu, nienaturalne krwawienie miesięczne u kobiet, a także okrutnych barbarzyńców, nękających mieszkańców tej ziemi.
18. Piętnastą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, był kraj Siedmiu Rzek. (avest. Hapta Hendu**) [18]. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew memu stworzeniu, nienaturalne krwawienie miesięczne u kobiet, a także niemożliwy do wytrzymania przez człowieka upał.
** Siedem rzek Indusu, Hapta Hindu (naród nr 15 powyżej), to: 1. Indus (Veda-Sindhu), 2. rzeki Kabul i 3. rzeki Kurram zachodnie i północne dopływy Indusu oraz 4. Rzeki Jhelum (Veda-Vitasta), 5. Chenab (Veda-Asikni), 6. Ravi (Veda-Airovati) i 7. Sutlej/Beas (Veda-Vipasa) wschodnie i południowe dopływy Indusu. (Przedmiotem dyskusji jest, rzeka Saraswati wspomniana w hinduskich tekstach wedyjskich która była również dopływem Indusu – choć nie jest to pewne.) Teksty hinduskie dotyczą głównie dopływów wschodnich i południowych, podczas gdy teksty zoroastryjskie dotyczą górnego Indus i wszystkie jego dopływów, których doliny zapewniały dostęp do równin – obszarów na północ i na zachód od Pendżabu (Panj-ab oznacza pięć wód w języku perskim) – tj. dzisiejszy północno-zachodnia prowincja graniczna w Północnym Pakistanie, Północny Pendżab i Kaszmir w Indiach i Pakistanie.
19. Szesnastą z najdoskonalszych krain i ziem, którą ja, Ahura Mazda, stworzyłem, był kraj nieopodal źródła Rangi, (avest. Ranghaya)[19] który zamieszkuje lud nieposiadający wodzów. Jednakże mój przeciwnik, okrutny Angra Mainju, który sprowadza na wszystko śmierć, ten, który sam w sobie jest śmiercią, sprowadził w owe okolice, wbrew memu stworzeniu, zimę, która jest domeną dewów.
20. Istnieją również inne krainy i ziemie, przepiękne i wspaniałe, tęskniące za dobrem i światłem, takie, które o dobro i światło błagają. [20]
PRZYPISY
[1]
[1] Ariana Waedżo – położenie kolebki Ariów jest najbardziej enigmatyczne, co najmniej kilkanaście lokalizacji. Wynika to z faktu że warunki klimatyczne podane w mitach wskazują na krainę położoną na dalekiej północy, a z drugiej strony opisywana jest jako kraj dostatni i idealny do życia. Zima w tym kraju w czasach Zaratusztry trwała 10 miesięcy. Należy domniemywać, że pierwotnie była to ciepła kraina, a po napaści Angra Mainju nastała straszliwa zima i po zakończeniu jej nagroźniejszej fazy została opuszczona jako zbyt zimna. Także wymienieone smoki i węże trudno pogodzić z rzekami i drzewami nawet w lecie skutymi lodem. Ta sytuacja powoduje wielość opinii i powstawanie dość fantastycznych hipotez. (patrz fargard 2. mit o Yimie). Zobacz mapę: https://zaratusztrianiepolscyhome.files.wordpress.com/2021/06/eran-vez.jpg
[2] Sogdiana/Soghd/Samarkanda
[3] Margiana/Merw
[4] Baktra/Balch
[5] Nissa/Turkmenistan
[6] Areia/Hare
[7] Kabul/część Afganistanu
[8] Pairika , żeński, niegatyjski awestyjski rzeczownik oznaczający klasę żeńskich demonicznych istot w Aweście i często tłumaczony jako „czarownica, wiedźma lub czarnoksiężniczka”
[9] Karszespa, Karszipta (śr. pers. Karszift) skrzydlata istota, święty ptak Karszipta nauczający religii (patrz fargard 2. Mit o Yimie) w tym przypadku antyteza ideii Karszipty, skrzydlaty demon
[10] sporna lokalizacja – 1. Gazni Afganistan, 2. Urgencz Uzbekistan, 3. Tus Iran
[11] Hyrkania – obecnie Gorgan Turkmenistan
[12] Archozja południowy Afganistan, Kandachar, częściowo zachodni Pakistan
[13] Helmand
[14] Wers jest przypuszczalnie średnioperskim komentarzem
[15] Rhagae staroperskie Ragâ: centrum religijne w starożytnej Medii, obecnie przedmieście współczesnego Teheranu, obszar opisywany w Wendidad nie ograniczał się jednak do terytorialnego zasięgu obecnego suburbia
[16] Kraj w rejonie dwóch miast: o tej samej nazwie (Charkh), jedno położone było w Chorasnie, a drugie w Ghazni
[17] Varn, zidentyfikowany jest z Comm. albo z Pataszkhwargarem, albo z Dailamem (czyli Tabaristanem lub Gilanem). Gr. Bd. identyfikuje ją z Górą Damawand (która należy do Pataszkhwargar): jest to góra, na której Azi Dahaka [Zohak] został związany żelaznymi więzami przez Thraetaona [Fariduna]. — „Czterokątny”: Tabaristan ma zbliżony kształt do czworoboku)
[18] Hapta hindava, dorzecze dopływów Indusu, współczesny Pendżab)
[19] dwie lokalizacje 1. Północna Mezopotamia w dorzeczu Tygrysu. 2. Raŋhā = Rasā w geografii wedyjskiej, czasami wymieniana razem z Kubhā (Kabul) i Krumu (Kurram), rzeka położona na terenie górzystym, prawdopodobnie połączona z rzeką Indus, według niektórych koncepcji połączona z Jaksartesem lub z Wołgą.
[20] lokalizacja w pozostałych Karszwarach
Zobacz także: Aryan Homeland & Neighbouring Lands in the Avesta
http://www.heritageinstitute.com/zoroastrianism/aryans/airyanavaeja.htm
Zaratusztrianie 
