WAHISZTOISZTISZ GATHA i manthra Jenghe Hatąm

Manthra Jenghe hatąm

Tylko taki byt męski jest rzeczywiście godny czci, i tylko taka istota żeńska, jest rzeczywiście godna czci, które Mazda Ahura zna jako lepsze ze względu na ich prawość (Asza)
Więc dlatego czcimy wszystkich takich mężczyzn i kobiety.

Jenghe hatam jest jedną z czterech głównych mantr i jedną z¹ najważniejszych Manthr w zaratusztrianizmie. Interpretuje się ją jako wezwanie do modlitwy Skierowanej do Amesza Spentów lub do wszystkich boskich bytów zaratusztriańskich. Jenghe hatąm stanowi część rytuału Jasny

Trzy manthry Ahuna Wairja, Aszem Wohu, Airjaman Iszjo i Jenge Hatąm tworzą cztery mantry, które obejmują Gathy i stanowią najstarszą pod względem językowym część Awesty. można go znaleźć w wielu innych częściach Awesty, gdzie często umieszcza jest w miejscu przejścia z jednej części tekstu do następnej.

TŁUMACZENIE

Tekst awestyjski

yeŋhē hātąm āat̰ taknē paitī vaŋhō
mazdå ahurō vaēθā aṣ̌āt̰ hacā
yåŋhąmcā tescā tåsca yazamaidē

Tłumaczenie surowe:

Ta jedna (rodzaj męski lub nijaki w liczbie pojedynczej) z istot rzeczywiście jest godna czci,
tę, którą Mazda Ahura zna jako lepszą ze względu na prawość od istot żeńskich.
Te (rodzaj męski) i te (rodzaj żeński) czcimy.

Klucz tłumaczenia

tekst awestyjski
Yeŋhē 1 hātąm 2 āat̰ 3 taknē paitī vaŋhō
mazdå ahurō vaēθā 4 aṣ̌āt̰ 5 hacā
yåŋhąmcā tescā tåsca yazamaidē

Tylko taki byt2 męski jest rzeczywiście3 godny czci, i tylko taka istota żeńska, jest rzeczywiście godna czci, które1 Mazda Ahura zna4 jako lepsze ze względu na ich prawość (Asza)5
Więc dlatego3 czcimy wszystkich takich mężczyzn i kobiety.

Tłumaczenie Dżafareja
Zaiste, Ahura Mazda, Mądry Bóg, pozna najlepiej każdą osobę spośród mężczyzn i kobiet ze względu na jej cześć.
Czcimy wszystkich takich mężczyzn i kobiety.

Egzegeza

Manthra ta powstała przypuszczalnie w okresie młodszoawestyjskim naśladując formy stroawestyjskiego tekstu, słowo „hātąm” oznacza w staroawestsyjskim istoty, byty święte stworzone przez Ahurę takie jak Jazatowie i Aszaspandowie.
Według starszej interpretacji pierwszy wers to hymn pochwalny dla tych bytów. Współcześnie uczeni są jednak zdania, że może to odnosić się do żyjących mężczyzn i kobiet. Ta ostatnia interpretacja stała się bardziej popularna w nowoczesnych interpretacjach mantry.
W drugim wersie jednoznacznie podkreślana jest waga czci dla mężczyzn i kobiet którzy na codzień żyją w zgodzie z Aszą. Znaczenie tej mantnhry dla zwrócenia uwagi na równości płci jest bardzo ważne, bowiem niesie ona przekaz, że zarówno kobiety jak i mężczyźni powinni być widziani i oceniani według kryteriów prawości (Asza) i działania zgodnego z wolą Mazdy i że należy się im taki sam szacunek i pochwała bez względu na płeć. Zwraca uwagę symetria doycząca kwestii płci w świecie Getig (ducha) i Menog (materii). To wyraźna sugestia porządku który wobec tego co „na górze” winien być także przestrzegany na „dole”

Opracowanie na podstawie:
https://en.wikipedia.org/wiki/Yenghe_hatam
Oraz: WZSE – Weekly Zoroastrian Scripture Extract # 20. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.avesta.org/wzse/wzse20.pdf
Encyclopaedia Iranica
https://iranicaonline.org/articles/yenhe-hatam-prayer