rozdział 4.
ZARATUSZTRIAŃSKA
APOKALIPSA
Zand-i Wahman Jaszt to Zaratusztriański apokaliptyczny tekst w języku Pahlawi . Jest to, dzieło opisujące proroctwo, w którym Ahura Mazda przedstawia Zaratusztrze to, co miało się stać z behdinami ( wyznawcami „dobrej religii”, tj. Zaratusztrianami) i ich religią w przyszłości. Najstarszy zachowany rękopis (K20 w Kopenhadze) pochodzi z około 1400 roku, ale sam tekst jest starszy, napisany i redagowany przez wiele pokoleń. (Hipotezy naukowe dotyczące datowania tekstu przedtawiamy pod tekstem Z.v.Y.)
część pierwsza tłumaczenia według: CARLO G. CERETI
THE ZAND I WAHMAN YASN
A ZOROASTRIAN APOCALYPSE
ROMA, ISTITUTOI TA LIANO PER IL MEDIO ED ESTREMO ORIENTE, 1995
Chwała Stwórcy Ormazdowi, dobremu, hojnemu, wszech-wzrastającemu, majestatycznemu i chwalebnemu, oraz Amahraspandowi. Błogosławieństwa dla czystej, dobrej religii Mazdejczyków. Zdrowia, długiego życia i dobrobytu dla tego, dla którego ta księga jest napisana.
ROZDZIAŁ PIERWSZY
/1/ Jak wynika z Studgaru, Zaratusztra szukał nieśmiertelności u Ormazda.
/2/ Wtedy Ormazd ukazał Zaratusztraowi mądrość wszechwiedzy. /3/ I wtedy ujrzał pień drzewa, na którym były cztery gałęzie: jedna ze złota, jedna ze srebra, jedna ze stali i jedna z domieszką żelaza. /4/ Wtedy pomyślał, że widział to we śnie. /5/ Gdy Zaratusztra się obudził, rzekł: „O Panie istot duchowych i materialnych, wydaje mi się, że widziałem pień drzewa, na którym były cztery gałęzie”. /6/ Ormazd rzekł do Spitamy Zaratusztry: „Pień drzewa, który widziałeś, to świat materialny, który ja, Ormazd, stworzyłem”. /7/ Te cztery gałęzie to cztery epoki, które nadejdą. /8/ Ta ze złota to ta, podczas której ja i ty rozmawiamy, a król Wisztaspa przyjmuje religię i rozbija ciała dewy, a dewy, z stanu bycia widzialnymi, uciekają i chowają się. /9/ A ta ze srebra to panowanie Ardaszira, króla Kayanidów. /10/ A ta ze stali to panowanie Chosrowa nieśmiertelnej duszy, syna Kawada. /11/ A ta, na której zmieszano żelazo, to złe panowanie rozdzielonych włosów dewy nasienia Xēšm, kiedy nadejdzie koniec twojego dziesiątego wieku, o Spitamo Zaratusztro.
ROZDZIAŁ Drugi
/1/ W dziejach Wahman Yasn, Hordad Yasn i Aštad Yasn objawiono, że kiedyś pojawił się przeklęty Mazdak, syn Bämdüda, przeciwnik religii. A jego zwolennicy wyrządzili szkodę religii jazatów.
/2/ A Husraw o nieśmiertelnej duszy, syn Kawada wezwany przed bim Mähdäd, Šabuhr z Dadokrmazd, Dastur z Adurbādagān, Adur Farrbay uczciwy, Adurbād z Ādurmihr i Baksztafrīd. /3/ I poprosił ich o przymierze: „Nie trzymajcie tych Jasn w ukryciu, ani nie nauczajcie zand poza waszym potomstwem”. /4/ Zawarli przymierze z Husrawem.
ROZDZIAŁ TRZECI
/1/ W księdze Wahman Yasn objawiono, że Zaratusztra po raz drugi szukał nieśmiertelności u Ormazda. /2/ Powiedział on: „Stwórco, jeśli uczynisz mnie nieśmiertelnym, mnie, który jestem Zaratusztraem, najsprawiedliwszym i najaktywniejszym spośród tych Twoich stworzeń, jak drzewo antidotum, Gobedšah, Jöšt z Friy i Čihrómēhan, syn Wisztaspy, który jest chwalebnym Peszotanem, jeśli uczynisz mnie nieśmiertelnym jak oni, wielu będzie bardziej wierzyć w Twoją religię, myśląc: „Ten wierzący, który otrzymał czystą, dobrą religię Mazdakanów od Ormazda, stał się nieśmiertelny”. Wtedy ci ludzie będą bardziej wierzyć w Twoją religię”.
/3/ Ormazd rzekł: „Jeśli uczynię cię nieśmiertelnym, o Spitama Zaratusztra, to Tóor Bradarosz, karb, będzie nieśmiertelny, a jeśli Tóor Bradarosz, karb, będzie nieśmiertelny, nie będzie można dokonać Wskrzeszenia Zmarłych i Ostatniego Ciała.
/4/ Zaratusztra, w myślach, był niezadowolony. /5/ Ormazd, dzięki mądrości wszechwiedzącego, wiedział, co on, Spitama Zaratusztra, sprawiedliwy frawaszan, myślał. /6/ Ujął dłoń Zaratusztry, Ormazd, szczodry duch, Stwórca świata istot materialnych, święty włożył w nią swoją mądrość
Wiedza ta w postaci wody, wylała się na rękę Zaratusztry, i powiedział: „Pij”. 17/ I Zaratusztra napił się jej. Zmieszała się mądrość wszechwiedzy z Zaratusztrą. /8/ Siedem dni i nocy był Zaratusztra w mądrości Ormazda.
19/ Zaratusztra widział na ziemi siedmiu kontynentów ludzi i bydło tak dobrze, że wiedział, ile domów jest na grzbiecie każdego z nich i w którą stronę każdy z nich wskazuje. /10/ Widział rośliny i drzewa, to znaczy taże wszystkie korzenie roślin w ziemi, Spandarmad, jak rosły i gdzie się mieszały.
11/ Siódmego dnia i nocy Ormazd odebrał Zaratusztrze mądrość wszechwiedzy. /12/ Zaratusztra rozmyślał: „Co widziałem w cudownym śnie stworzonym przez Ormazda? A jednak nie obudziłem się ze snu”. /13/ Nie podniósł obu rąk, potarł ciało i pomyślał: „Długo spałem i nie obudziłem się z tego przyjemnego snu stworzonego przez Ormazda”.
14/ Ormazd rzekł do Spitamy Zaratusztry: „Co widziałeś w przyjemnym śnie stworzonym przez Ormazda?”.
15/ Zaratusztra rzekł: „Ormaździe, szczodry duchu, Stwórco świata istot materialnych, widziałem bogatego człowieka o wielkich majątkach, który był szanowany na ciele, a chudy na duszy i był w otchłani Arymana, i nie wydało mi się to godne pochwały. /16/ I widziałem biednego człowieka, któremu brakowało wszystkiego i który cierpiał niedostatek, jego dusza była tłusta i był w domu pieśni Ormazda, i wydało mi się to godne pochwały. /17/ I widziałem potężnego człowieka bez potomstwa, i nie wydało mi się to godne pochwały. /18/ I widziałem biednego człowieka obdarzonego licznym potomstwem, i wydało mi się to godne pochwały. /19/ I widziałem drzewo, na którym było siedem gałęzi: jedna ze złota, jedna ze srebra, jedna z miedzi, jedna z mosiądzu, jedna z ołowiu, jedna ze stali i jedna z domieszką żelaza”.
/20/Ormazd rzekł: „O Spitamo Zaratusztro, to jest to, co przepowiadam./21/Pień drzewa, który widziałeś, to świat materialny, który ja, Ormazd, stworzyłem./22/ A te siedem gałęzi, które widziałeś, to siedem epok, które nadejdą.
/23/ Złotym jest okres panowania króla Wisztaspa, kiedy ja i ty rozmawiamy
O religii i król Wisztaspa przyjmuje religię i rozbija ciała dewy; a demon, z powodu swojej widzialności, rzuci się do ucieczki i ukrycia, a Aryman, demon poronienia powrócą do ciemności i mroku otchłani. I zostanie objawiona obrona wody, ognia, roślin i ziemi, Spandarmad.
/24/ Okresem srebrnym jest panowanie Ardaszira Kajanidy, który będzie nazywany Wahman i Spandyādān, który oddzieli dewa od ludzi; oczyści cały świat i sprawi, że religia stanie się powszechna.
/25/Jedno z miedzi to panowanie Ardaszira, twórcy i odnowiciela świata, oraz króla Sabura, który uporządkuje świat stworzony przeze mnie, Ormazda, i sprawi, że zbawienie stanie się powszechne wśród stworzeń świata. I dobroć będzie widoczna. A Adurbād zwycięskiego losu, prawdziwy odnowiciel religii, będzie spierał się o tę religię z heretykami i, poprzez proces stopionej (na piersi) miedzi, przywróci ją do prawdy.
/26/ Ten ze spiżu przedstawia panowanie królów Arsacydów, którzy uwolnią świat od herezji Buddy i dzięki którym zły Aleksander Eklezjasta zostanie usunięty z religii” i zostanie utracony dla świata i stanie się niewidzialny.
/27/ Jednym z nich jest panowanie króla Wahrama Göra, który uczyni widzialnym ducha pokoju, a Aryman wraz z czarownikami powróci do ciemności i mroku otchłani.
/28/ Jednym ze stalowych jest panowanie króla Chosrowa syna z Kawad, który będzie trzymał z dala od tej religii przeklętego Mazdaka, syna Bamdada, przeciwnika religii, który stoi po stronie heretyków.
/29/ Ta, na której zmieszano żelazo, jest złym panowaniem rozchylonych włosów dewy nasienia Kszeszm, kiedy będzie koniec dziesiątego wieku twojego tysiąclecia, o Spitama Zaratusztra.
(ciąg dalszy tłumaczenia według Avesta org Zand-i Vohuman Yasht (Commentary on the Vohuman Yasn).
This digital edition by Joseph H. Peterson, copyright 1995. Updated May 8, 2022.
Also referred to A Bahman Yasht or Zand-i Wahman Yasht.
Translation from Anklesaria, Behramgore Tehmurasp. Zand-I Vohuman Yasn and Two Pahlavi Fragments. Bombay: Mrs. B. T. Anklesaria, 1957.For a more recent translation, see Cereti, Carlo G. The Zand î Wahman Yasn: a Zoroastrian apocalypse. Roma: Istituto italiano per il medio ed estremo oriente, 1995.NOTE: Anklesaria divides the text into chapters differently from West)
1. Zaratusztra zapytał Ahura Mazdę: „O Duchu wielki i życzliwy Stwórco materialnej egzystencji! Jakie będą znaki z obwieszczające nadejście dziesiątego wieku?”
2. A na to, Ahura Mazda, odrzekł: „O Spitamo Zaratusztro! Wyjaśnię zwiastuny, omeny i znaki, które będą zwiastować nadejście końca i tego tysiąclecia.
3. „W czasie u podstawy nadejdzie sto rodzajów skrzywień, tysiące rodzajów zaniedbań i dziesięć tysięcy rodzajów czynów demonicznych, takie będzie nadejście dewów o skórze ciemnej i wzburzonych włosach posiadających władzę mieszania i wypaczania wszystkiego jakby plątania i wzburzania ułożonych dotąd włosów, a zrodzeni będą z z nasienia wielkiego nieszczęsnego „demona krwawej maczugi”: Aeszmy demona gniewu, wściekłości, złości i zawiści [wroga prawdy Aszy, tego, który przewodzi w kłamstwie i gniewie, odwraca uwagę od właściwego oddawania czci, zniekształca intencję i znaczenie poświęcenia, poprzez brutalność wobec stworzeń. Tego, którego imieniem jest gwałt i przemoc wojna i odurzenie]. (4) Ci mężowie i kobiety dotąd bez znaczenia pochodzenia marnego zrodzeni z woli demonów i wiedzy nieszlachetnej nadciągną w wielkiej liczbie pędząc od strony wschodniej od Chorsanu ziem skąd pochodzi słońce (od wschodu z Indii, Tybetu, Chin) do świętych Ziem Ariów; będą mieli podniesione liczne sztandary, nosić będą czarną broń, trzymać będą splątanie i to co ukryte za plecami i będą w większości dziećmi ludzi nieszlachetnych i marnych, o niewolniczej naturze, mentalności zawistnego chłopa, „zavishes” i pazernego pracownika.
5. O Spitamo Zaratusztro! To Potomstwo Eszma będzie zlego rodu, ich rodowód będzie będzie krótki i niewidoczny. 6 Przybędą[107] z czarami do tych wsi i ziem Ariów, Ziem, które ja Ahura Mazda, stworzyłem 7 Ponieważ ziemie te za ich sprawą zapłoną i zniszczone będzie wiele rzeczy i spraw, domy właścicieli domów i wsie. Władcy ziem i wsi: dobrobyt, szlachetność, tradycji, wierność religii, wiara, bezpieczeństwo, radość i wszystkie twory, które ja, Ahura Mazda uczyniłem, i stworzyłem, i ta święta Religia kultu Mazdy i ogień Varahram ustanowiony godnie, wszystko zniknie, a Tybetańczycy* i włóczędzy zyskają na znaczeniu. (8) Wielki kraj stanie się miastem, wielkie miasto wsią, wielka wieś nędzną chałupą rodziny, a z licznej wielkiej rodziny ostanie się jej szkielet.
9. „O Spitamo Zaratusztro!! Zniszczą te ziemie, miasta i wsie Ariów, które ja, Ahura Mazda, stworzyłem. Zniszczą to za sprawą swych szkodliwych pragnienień i i naturze despotycznej” [złe zarządzanie będzie ich domeną]. (10) „Ci konstruktorzy i budowniczowie mający rozczochrane włosy będą oszustami” [to znaczy, nie będą czynić tego, co mówią] a ich nowe religie i kulty będą religiami i kultami podłości, „[to znaczy będą czynić to, czego nie powiedzą]. (11) „Nie będą mieli prawdziwej tradycji i uprawnień potwierdzonych przez mędrców, nie będzie w nich prawdziwej wiary, prawdy i obrzędu; nie zachowąją bezpieczeństwa lecz was na nie narażą i nie dotrzymają i za nic będą mieli umowy z wami zawarte, śmiać się będą z waszej stanowczości. (12) Spustoszą te ziemie Ariów i wioski, które ja, Ahura Mazda, stworzyłem. Zrobią to podstępnie, z chciwości i źle rządząc.
13. „W tym okresie, O Spitamo Zaratusztro! Wszyscy prawie wszyscy ludzie zostaną zdrajcami i oszustami” [to znaczy za plecami, będą sobie życzyć choroby i zguby sobie nawzajem;] ”, a wielka przyjaźń będzie miała inny słaby odcień. (14) I cześć, miłość i szacunek dla duszy odejdzie od świata. (15) Uczucia ojca odejdą od syna, a brata od jego brata; sprawiedliwość będzie oddzielona od – prawa, a matka zostanie oddzielona od córki i z woli podłych i obcych[108]
16. „Kiedy twój dziesiąty wiek dobiegnie końca, O Spitamo Zaratusztro! Promienie słoneczne będą padać na ziemię równo równe, będą słabe i dla części ludzi ukryte; a rok, miesiąc i dzień będą krótsze. (17) A żywa święta ziemia Spendarmat będzie bardzo wąskim pasem życia i drogi do niej będą bardzo skomplikowane. (18) A uprawy nie przyniosą ziarna; z dziesięciu upraw zbóż osiem upadnie, a dwa dwa wzrosną, ale to, co się rozwinie, nie dojrzeje. (19) I rośliny drzewa i krzewy zmniejszą się; jeśli ktoś będzie trzymał sto, dziewięćdziesiąt zmniejszy się, a dziesięć rozkwitnie; ludzię, którzy dorosną, nie będą zdrowe, rośliny będą skażone, niezdrowe i niesmaczne (20). A ludzie, którzy się wtedy urodzą będą skarleli duchem i ciałem i słabego zdrowia. Będą mieli małe umiejętności i mało energii, a za to będą bardzo kłamliwi i bardzo niemoralni; nie będą wdzięczni za dobro nie uszanują cię za chleb i sól, i nie będą się wzajemnie pytać o dobro i jak je wyświadczać drugiemu.
21. „W tym najgorszym okresie ptak będzie okazywał więcej czci dla wiary niż Aria. (22) Wierzący Otrzymają niewielkie lub najmniejsze wynagrodzenie za pracę. Praca i obowiązki spłyną na nich ale niewiele z tego trafi do ich rąk, a wszelkiego rodzaju ludzie wyznający obce wyznanie będą chcieli ich zranić słowem uczynkiem.
23. „A na całym świecie będzie kalający ziemię pochówek umarłych i w cenie będzie odzienie umarłych. (24) I uznają za legalne grzebanie umarłych bezpośrednio w ziemi, mycie umarłych, palenie umarłych, zanoszenie (ciał) umarłych do wody i ognia. I jedzenie martwej sztucznej materii uznają za dobre, i będzie ona w waszych pokarmach i nie powstrzyma się od jej spożywania.
25. „Będą wygłaszać zdania o wielkich uczynkach i obowiązkach, przygotowując niegodziwość i drogę do niegodziwego istnienia; i będą dążyć do niegodziwego istnienia z powodu bezbożności, prostactwa oraz rozproszenia, gniewu i chciwości.
26. „W tym przewrotnym okresie, O Spitamo Zaratusztro! [podczas przewagi Eszma mającego włócznię z wściekłości i kreatorów o splątanych włosach i myślach z nasienia Eszma], „Starsi z tych zniewolonych będą naczelnikami wiosek i miast Ariów
Nawet kiedy będzie tylko jeden na sto, na tysiąc, na dziesięć tysięcy, który uwierzy w tę religię, a nawet ten, kto wierzy, nie będzie postępował zgodnie z nią, gdy ogień Warharan osiągnie nicość i słabość, zachowają ten jeden ogień z tysiąca i nie dostarczą mu również odpowiednio paliwa i kadzidła.
(32) Będzie tak, że człowiek, który przyjmuje święceń i nie zrozumie zasad rytuałów „Nirangistan”, rozpali ogień z dobrej medytacji, będzie to normą. Również to samo będzie z paliwem i kadzidłem.
33. „Bogactwo i szacunek dotrą do tych z obcego wyznania wiary i obcej ścieżki. (34) Cnotliwi czyniących chwalebne uczynki z rodzin szlachetnych i mędrcy uzależnią się od grzechu biegania bez okrycia. (35) Niscy wezmą córki dostojnych, szlachciców i mędrców za żony. (36) Patrycjusze, szlachta i mędrcy dojdą do nędzy i poddaństwa; „zoishes” i niżsi osiągną wielkość i moc, a włóczęgi i niżsi staną na czele i zarządzać będą sprawami świata. (37) Wypowiedzi kapłanów, pieczęć i sąd sprawiedliwego sędziego, wypowiedzi prawdomównych, a nawet sprawiedliwych, będą uważane za podżeganie; rozważą, jako prawdziwe i wiarygodne, wypowiedzi niższych i oszczerców, bezbożnych i szyderców, oraz dadzą posłuch fałszywym osądom. (38) I będą składać kłamliwe przysięgi, krzywoprzysięstwo będzie zwyczajnym.
39. „Ci, którzy będą znani z powodu nauczania i wychowania którym się zajmują, będą sobie wzajemnie szkodzić i wypominać wady, i wynajdować wady między sobą; Aryman i dewy podtrzymają te waśnie i sprawią im i ich uczniom wiele cierpienia. (40) I skalnia, które ludzie popełniają, z pięciu skalań nauczyciele i uczniowie popełnią trzy skalania, będą wrogami dobra, „[to znaczy będą mówić w ten sposób zło i wspominać o swoich wadach;]” i nie będą odprawiać ceremonie „yazishn”, które podejmują, i nie będą się obawiać się niegodziwego istnienia.
41. „A w X wieku, który będzie pod koniec tysiąclecia, O Spitamo Zaratusztro! Wszyscy ludzie będą czcić chciwość i fałszywą religię. (42) I nie będzie możliwe szczęście i obłok świętego wiatru, aby wywołać deszcz we właściwym czasie i porze. (43) Ponura chmura oświetli całe niebo. (44) Nadejdzie gorący i zimny wiatr, i zabierze uprawy i nasiona zbóż. (45) Również deszcz nie będzie padał we właściwej porze roku; Padać będzie bardziej woda z czymś szkodliwym i szkodzić będzi estworzeniom kalać a nie oczyszczć jak woda. (46) A woda rzek i źródeł będzie pomniejszona i nie będzie miała spokoju ni ucieczki przes zbrukaniem (47) Czworonogi, woły i owce urodzą się bardzo karłowate i mniej zręczne, podniosą mniejszy ładunek, będą miały bardzo mało włosów i bardzo cienką skórę, ich mleka będzie mało i będą miały mało tłuszczu. (48) A wół do orki będzie miał mało sił; Szybki koń będzie miał niewiele umiejętności i będzie miał niewiele blasku.
49. „A w tym przewrotnym okresie, O Spitamo Zaratusztro! dla których doczekali tego czasu, ich życie nie będzie wiele warte. (50) A młodzi mężczyźni i dzieci będą mieli przerażające zachcianki i (?) nastrój; radosny ruch i sport i radość nie będą płynąć z ich serc.
51. „I będą odprawiać święta i i kultywować starożytne rytuały , wotywne ofiary dla Boga, kult, rytuał, święta sezonowe i ceremonie upamiętnienia Frawaszi, w różnych miejscach, i nie będą wierzy bez wątpienia w to, co czynią. (52) I nie będą zgodnie z prawem wynagradzać, nie będą dawać darów i jałmużny, i odbiorą nawet to czym pierwej obdarowali tych, co dawali.
53. „Nawet ci ludzie dobrej wiary, którzy wyznają tę dobrą religię kultu Mazdy, oddalą się od swojej drogi i zwyczaje zamkną w martwych ukrytych ruchach; nie będą wierzyć we własną religię. (54) A dostojni, szlachetni i dobrzy przywódcy odejdą, na wygnanie, ze swojej wioski i miejscowości, z pierwotnej siedziby i rodziny, i żebrać będą o cokolwiek od podrzędnych i niegodziwych i z powodu pragnienia popadną w ubóstwo i wygnanie. (55) Dziewięciu na dziesięciu z tych ludzi zginie w kierunku północnym.
56. „Z powodu ich złych rządów wszystko osiągnie nicość, wygnanie, urodzenie w próżni i splamienie. (57) Ziemia Spandarmad rozewrze usta; wszystkie klejnoty i metale, takie jak złoto, srebro, mosiądz, miedź i ołów staną się widoczne. (58) Dominacja i suwerenność przejdą na nie–Ariów, takich jak Turcy, Ludy Turanu i Heftalici, tacy jak Audrak (?) Hindusi, Tybetańczycy,* Chińczycy, Mongołowie, Sogodyjczycy, ludy Rzymu i Arabowie, a Biała Armia okaleczać będzie na czerwono (?) będzie miała suwerenność nad moimi irańskimi wioskami; ich władza rozłoży się na cały świat.
59. „Władza nadejdzie do nich od tych z pasami skórzanymi, Arabów (muzułmanów) i Ludy Rzymu (Chrześcijan). (60) Będą tak źle rządzili, że kiedy zabiją prawego dobrego człowieka lub muchę, oba działania będą takie same w ich oczach. (61) I ochrona, świeżość, dobrobyt, terytorium, rodzina, bogactwo i dzieło, strumienie, rzeki i źródła wiernych Ariów przyjdą do tych nie-Irańczyków; ich wojsko, ziemia i znaki nadejdą i będą oni chodzić po świecie by zaprowadzić panowanie ich gniewnych pragnień. (62) A ich chciwe oczy nie nasycą się bogactwem, i zgromadzą bogactwo świata i ukryją go pod ziemią. (63) I poprzez niegodziwość popełnią wiele nienaturalnych praktyk i wiele stosunków z kobietami, praktykując wiele bezbożnych występków.
64. „I w tym przewrotnym okresie noc będzie jaśniejsza, a rok, miesiąc i dzień zmniejszą się o jedną trzecią; ziemia Spenta Armaiti spuchnie od trucizny, a cierpienie, śmierć i ubóstwo będą bardzo dotkliwe na świecie. „
65. On, Ahura, rozmawiał ze Spitamą Zartusztrą: „Oto, co przepowiadam. (66) Ten niegodziwy czas Arymana będzie pełen ucisku i tyranii, kiedy trzeba będzie go wreszcie zniszczyć”.
67. Tak, Ona Mazda, przemawiała do Spitamy Zartusztry: „Recytuj i ucz się na pamięć, nauczaj za pomocą komentarza, i komentarza do komentarza i interpretacji, mów do nauczających i uczniów, a oni będą głosić: światu: „[będą rozmawiać z tymi, którzy nie będą świadomi stulecia]”, że dla nadziei na ostateczne materialne istnienie i dla zbawienia ich dusz muszą znosić i cierpieć kłopoty, zło i ucisk tych obcych wyznawców ducha.
* Przepowiednia tybetańskiej Kalaczkratantry.
„Królestwo Szambali i jego święta wojna z barbarzyńcami”.
Tybetańska buddyjska Kālaczkratantra zawiera fragmenty, które odnoszą się do królestwa buddyjskiego o nazwie „Szambala” Tekst przepowiada wojnę toczoną przez ogromną armię buddystów i hinduistów, dowodzoną przez króla Raudrę Kalkina, przeciwko barbarzyńcom z zachodu. Dalajlama, reprezentujący tę tantrę i Część uczonych twierdzi, że chodzi o muzułmanów, a wojna odbywać się będzie nie realnie na ziemi, a w przestrzeni duchowej.
DALSZY CIĄG TŁUMACZENIA WEDŁUG:
CARLO G. CERETI
THE ZAND I WAHMAN YASN
A ZOROASTRIAN APOCALYPSE
ROMA, ISTITUTOI TA LIANO PER IL MEDIO ED ESTREMO ORIENTE, 1995
/65/ Ormazd rzekł do Spitamy Zaratusztry: „Oto co przepowiadam, /66/ że zły Gannäg Menög (pahlavi Aryman), który musi zostać zniszczony”, będzie wtedy jeszcze bardziej ciemiężący i będzie panował gorzej od innych./67/ Tak rzekł Ormazd do Spitamy Zaratusztry: „Studiuj i zapamiętaj zand i pazand, nauczaj o odkupieniu, powiedz to kapłanom i uczniom, a oni opowiedzą to światu. Wtedy muszą powiedzieć tym, którzy nie będą świadomi wieku, że dla nadziei na Ostateczne Ciało i dla zbawienia własnej duszy, muszą wziąć na siebie i znieść daninę, krzywdę i zło wyrządzone przez wyznawców innej religii i czcicieli dewy./68/ I to również mówię tobie, Spitamo Zaratusztro, ten, kto w tym czasie będzie pożądał ciała, nie będzie mógł zbawić duszy, ponieważ ciało będzie tłuste, a dusza chuda {słaba} w piekle. Ten, kto będzie tęsknił za duszą, jego ciało będzie chude {słabe}, w świecie materialnym będzie biedny i potrzebujący, a jego dusza będzie tłusta w raju”.
ROZDZIAŁ PIĄTY
/1/ Zaratusztra zapytał Ormazda: „Ormazd, duchu hojny, Stwórco świat istot materialnych, świętych, czyli świętujących Ormazd, nazywając go świętych i innych duchów przez uwielbienie. Jest jeden, który mówi: Święty Stwórco), Stwórco, czy w tych trudnych czasach znajdzie się ktoś sprawiedliwy i czy będzie ktoś sprawiedliwy? każdy religijny, który będzie nosił święty pas na talii i będzie celebrował religia przez barsom? A czy religijne prawo Kswedodach będzie obecni w ich rodzinach?”
/2/ Ormazd powiedział do Spitāmana Zaratusztry: „Najważniejszymi ludźmi będą ci, którzy w tych trudnych czasach będą nosić święty pas na talii i będą celebrować religię poprzez barsom, tak jak za panowania króla Wisztaspy. /3/ Ten, kto w tych trudnych czasach powie Iwa at jazamaide i Aszem Wohui nauczy się ich na pamięć zyska zasługę, jakby za panowania króla Wisztaspaa odprawił dwāzdah-hōmāst kompletny ofiar. /4/ A ten, kto odprawi Jasnę i zaśpiewa Gathy, będzie tak jak ty recytatorem Yasztów i śpiewakiem Gath za rządów króla Wisztaspy/5/ Najważniejszym spośród sprawiedliwych będzie ten, kto niezłomnie będzie stał przy dobrej religii Mazdejczyków i będzie przestrzegał religijnego prawa xwedōdah w rodzinie”.
31 /6/ Ormazd rzekł: „O Spitamo Zaratusztra, w tych dziewięciu tysiącach lat, które ja, Ormazd, stworzyłem, ludzie tych ostatecznych trudnych czasów będą bardziej udręczeni. /7/ Ponieważ ludzie, którzy żyli w innych trudnych okresach, jak pod złymi rządami Azdahaga i Tür Fräsyäba, będą mieli lepsze i dłuższe życie, a zło, które spadnie na nich z powodu Arymana i dewy, będzie mniejsze. /8/ Ponieważ podczas ich złych rządów nie będzie tak wielu opuszczonych miejsc i wiosek w Eranszahr, jak będzie pod koniec twojego tysiąclecia, o Spitamo Zaratusztro. /9/ Ponieważ wszystkie ziemie Iranu zostaną zrównane z ziemią przez kopyta ich koni, a ich sztandary dotrą do Padiszkwargar (Padišxwārgar). Przez uciskające rządy usuną stamtąd tron i religię, a ich przemoc dotrze nawet do tego miejsca.
10/ O Spitāmo Zaratusztro, to właśnie przepowiadam. /11/ Ten, kto oddaje więcej czci ze względu na Ormazd, jest najlepszym z istot pod względem czci. Ormazd jest świadomy prawości, choćby najmniejszej. (To znaczy, Ormazd, świadomy prawości, da nagrodę i odpłatę za dobre uczynki). Czczę członków wspólnoty, zarówno mężczyzn, jak i kobiety. {A Amahraspandan, którzy są zarówno mężczyznami, jak i kobietami, są dobrzy}”.
ROZDZIAŁ SZÓSTY
/1/ Zaratusztra zapytał Ormazda: „Ormazdzie, duchu hojny, Stwórco świata istot materialnych, święty, skąd mają odbudować tę dobrą religię Mazdejczyków? I w jaki sposób mają zgładzić te rozchylone włosy dewy sced Xēšm? /2/ Stwórco, daj mi śmierć i daj śmierć mojemu potomstwu, aby nie żyło w tych trudnych czasach. Daj im krótkie życie, aby nie kultywowały nieprawości i nie podążały ścieżką piekła”.
/3/ Ormazd powiedział: „O Spitamo Zaratusztro, po czarnym znaku suwerenność przejdzie w ręce tych z rodu Xeim pochodzących z krajów Sarman, demonów Šēdāsp Kilisäytg (czyli Mähwindad powiedział, że będą Hromaying, a Rošan powiedział, że będą mieli czerwone czapki, czerwone zbroje i czerwone sztandary. To znaczy, kiedy będzie to ich znakiem). /4/ Kiedy przyjdą, o Spitamo Zaratusztro, słońce zostanie zasłonięte” i zmieni kolor, na ziemi będzie mgła, ciemność i mrok, na niebie objawią się różne znaki, będzie wiele trzęsień ziemi, wiatr będzie wiał mocniej, na świecie będą coraz bardziej widoczne potrzeby, nieszczęścia i niedole, a Tir i Ormazd zorganizują rządy dla najgorszych.
/5/ Sto, tysiąc, niezliczona ilość będzie demonami Šēdāsp 4 Kilīsāyīg, będą mieli czerwone sztandary i w ruchu wyleją się w wielkiej liczbie na te ziemie Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem, dotrą do brzegów Arang (to znaczy, był ktoś, kto powiedział: „Rzeka Frat”}, dotrą aż do Greków mieszkających w Asürestanie (to znaczy, Greków, których trudno zliczyć, jego natura bycia miejscem zamieszkania Asürig jest wyjaśniona faktem, że mieszkają w nim ludzie Astrig) i do ich miejsca zamieszkania {to znaczy, jest ktoś, kto powiedział: „Miejsce dewy”). /6/ Tak więc ci z plemienia Kszeszm zabiją sto razy, tysiąc razy, niezliczoną ilość razy i potem zawrócą. Sztandary, flagi i niezliczone Armia tych rozczochranych ros napłynie na te ziemie Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem. Armia z szerokim frontem, wrogowie Turcy i Karmirzy (to znaczy, będą mieli podniesione sztandary, bo będą je podtrzymywać. To znaczy, przybędą w wielkiej liczbie na te ziemie Iranu, jak włosy stoją w grzywie konia). Turcy ze skórzanym pasem i
Hrömāyīg z Sēdäspi Kiltsayig wystąpią razem. /7/ I w trzech miejscach, trzy razy będą wielkie bitwy, Spitamo Zarduxšcie. /8/ Jedna za panowania Kansa z okazji spotkania dewy z Amahraspandem. /9/ A druga, gdy ty, Spitamo Zarduxšcie, przyjmiesz religię i odbędzie się rozmowa między tobą a mną; a król Wisztaspa i Arjāsp z rodu Xēšm będą walczyć, jeden przeciwko drugiemu”, w bitwie o religię pod Spēd Razür {to znaczy, był jeden, który powiedział: „In Pürs”). /10/ A trzecia będzie miała miejsce pod koniec twojego tysiąclecia, o Spitama Zurdurst, kiedy wszyscy trzej, Turcy, Tazigowie i Hromayigowie, razem, przybędą na to miejsce (to znaczy, był jeden, który powiedział: „Równina Nišanag”). Wszystkie kraje Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem, przybędą do Padisxwärgar ze swoich siedzib (to znaczy, był jeden, który powiedział: „Adur Gusznasp nad głębokim jeziorem Czeczast o ciepłych wodach i antydemonicznych”. To znaczy, tam również została objawiona religia. To znaczy, był jeden, który powiedział: „Pod znakiem Ryb”. Aduroy powiedział: „Pod znakiem Raka”). I nastąpi taki napływ plemienia Xerm do tych irańskich ziem, które ja, Ormazd, stworzyłem, Spitamo Zaratusztro, że wówczas z tych ludzi z Padišxwärgar i Pars, i tych, którzy mieszkają w norach, w górach i nad morzem, pozostanie niewielu. /11/ Bo kiedy mąż będzie mógł się uratować, nie będzie pamiętał o żonie, dzieciach i majątku”.
/12/A potem Zaratusztra rzekł: „Stwórco, daj mi śmierć i daj śmierć mojemu potomstwu, abyśmy nie musieli żyć w tych trudnych czasach”.
/13/ Ormazd rzekł: „Nie lękaj się, Spitamo Zaratusztro, bo gdy skończy się dziesiąty wiek twojego tysiąclecia, nawet jeden grzesznik przejdzie z tego tysiąclecia do tamtego”.
ROZDZIAŁ SIÓDMY
/1/ Zaratusztra zapytał Ormazda: „Ormazdzie, duchu łaskawy, Stwórco świata istot materialnych, święty, w jaki sposób można je zniszczyć, jeśli jest ich tak wiele?” zawołają: „Wyrusz, chwalebny Peszotanu (patrz, rozdział 8.7) synu Čihromēhana z Wisztaspa, z Kayanid xwarrah, prawdziwy odnowicielu religii, wyrusz na te ziemie Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem”. Przywróć status religii i suwerenności”. /21/Duchy te wyruszą” i odprawią Dwazdak-hömäst z ofiarami.
/22/A chwalebny Peszotanu wyruszy ze stu pięćdziesięcioma sprawiedliwymi, uczniami Peszotana, w czarnych sobolach i szatach, będą oni mieli dobro w duchu. Wyruszą w drogę z dobrymi myślami, dobrymi słowami i dobrymi uczynkami, i będą świętować Hadoxt i Bajan Jasnę dla ognia i wody. Będą mnie chwalić, Ormazda, wraz z Amahraspandami. /23/ Potem pokona jedną trzecią przeciwników.
/24/ Wyruszy chwalebny Peszotanu ze stu pięćdziesięcioma mężczyznami w czarnych sobolach do chwalebnego ognia, siedząc w Świątyni Ognia, którą nazywają Röšn Kirb, nasieniem zwycięskiego Adur Farrbaya. Odprawią dla niej, wspólnie z nim, modlitwę, rozpowszechnią Barsom i świętują Hordad i Amurdad Yasnę, wraz z religijnymi wskazówkami rytualnymi i Nerangestanem. /25/ I pokona jedną trzecią przeciwników.
/26/Piąty wyruszy Peszotanu, syn Wisztaspy, we współpracy z Adurem Farrbajem, Adurem Gusznaspem i Adurem Burzenmirem, do wielkiej świątyni bożka, siedziby złego Gannāga Mênöga (Aryman w Pahlavī Gannāg Mēnōg). Kszeszm z krwawą maczugą, wszystkie demony i dewy, ci ze złego rodu i czarownicy dotrą do najgłębszego piekła. Zniszczą tę świątynię bożka, walcząc razem z chwalebnym Peszotanem.
/27/ A ja, Stwórca Ormazd, wraz z Amahraspandami przybędę na górę Hukairya i rozkażę Amahraspandom, aby przekazali wszystkim Jazatom i duchom: „Idźcie i pomóżcie chwalebnemu Peszotanuowi”. /28/ A Mihr szerokich pastwisk, szybki Sros, prawdziwy Rasznu, potężny Wahram, zwycięski Asztad i Chwarrah religii Mazdejskiej, siła organizująca, która jest twórcą świata, na mój rozkaz, Stwórcy, /29/5° przybędą z pomocą, aby pomóc chwalebnemu Peszotanu. /30/ Uderzą w demony i tych mało znanych.
/31/Zły Gannäg Mënög zawoła do Mitry z szerokich pastwisk: „Stań w obronie prawdy, Mitro z szerokich pastwisk”.
/32/ A potem Mitra z szerokich pastwisk zawoła: „Jeśli chodzi o tę dziewięciotysięczną umowę, którą zawarł, jasne jest, że do tej pory Dahak złej religii, Tóor Frasjab, Aleksander Hromayig i ci rozdzieleni dewy z skórzanym pasem sprawowali władzę przez okres tysiąca lat dłuższy niż ustalono w traktacie”.
/33/A zły Gannag Menög będzie oszołomiony, gdy to usłyszy. /34/ Mitra szerokich pastwisk uderzy i Kszeszm krwawej maczugi zostanie pokonany. /35/Ów zły Gannäg Menög ) razem z tymi, którzy dokonali aborcji i tymi ze złego rodu powrócą do ciemności i mroku piekła.
/36/ A Mitra z rozległych pastwisk zawoła do chwalebnego Peszotana: „Zburzcie, zniszczcie tę świątynię bożków, siedzibę Dewy (Arymana). Udajcie się do tych ziem Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem i przywróćcie status religii i suwerenności. O złych mówię wam: „Kiedy zobaczycie, że ktoś go łamie”,
/37/ A chwalebny Peszotanu, zwycięske [ognie] Adur Farrbay, Adur Gusznasp i Adur Burzënmihr przybędą i uderzą w te potężne demony, zburzą świątynię bożków, która jest siedzibą dewy. Odprawią oni właściwy kult i rozpowszechnią Barsom. Będą świętować Dwazdah-hömäst i wychwalać mnie, Ormazda, razem z Amahraspandami.
/38/ To właśnie przepowiadam. /39/ Chwalebny Peszotanu przybędzie do tych ziem Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem, do rzek Arang i Weh. Kiedy ujrzy złych, zniszczy tych niegodnych z nieznanego rodu”.
ROZDZIAŁ ÓSMY
/1/. O potężnym Wahramie objawiono, że przybędzie w pełni Chwarrah i mianuje Wistaksma godnością mobeda mobedów, a powierzając mu autentyczną i prawdziwą rolę religii, , przekształci te ziemie Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem. /2/ A chciwość, potrzeba, nienawiść, gniew, pożądanie, zazdrość i niesprawiedliwość znikną ze świata.
/3/ Era wilka przeminie, a nadejdzie era owiec.
/4/ I osadzą [Święte ognie] Adur Farrbaj, Adur Gusznasp i Adur Burzenmir z powrotem na ich miejscach i będą ich należycie karmić drewnem opałowym i kadzidłem.
/5/ A zły Gannāg Mēnōg , razem z dewami i tymi z nieznanego rodu, zostanie oszołomiony i straci przytomność.
/6/ Tak przemówi chwalebny Peszotanu: „Niech dewy zostaną uderzone, parig uderzony, niech demony ros i niegodziwości zostaną uderzone, i niech ci z niejasnego rodu i nory zostaną uderzone”. Niech najwyższy Pan, mądry Ormazd, wraz z Amahraspand, dobrymi panami dobrego rodaka i xwarrah religii mazdejskiej, prosperują. I niech prosperują rodziny liberalnych i prawdziwych, praktykujących dobre uczynki. Niech liberalni i prawdziwi będą dobrymi odnowicielami roli religii i suwerenności.
/7/ Nadejdzie chwalebny Peszotanu, nadejdzie on wraz ze stu pięćdziesięcioma mężczyznami, którzy są jego uczniami, którzy mają czarne sobole i obejmą tron dla swojej własnej religii i suwerenności.
(Peszotanu ( awestyjski Pəšōtanu , średnioperski Peshyotan , Peshotan ) jest postacią eschatologiczną ze średniowiecznych tekstów tradycji zaratusztriańskiej , w szczególności z apokaliptycznego Zand-i Wahman yasn . W tych tekstach Peshotanu jest pomocnikiem Saoszjanta , przyszłego dobroczyńcy, który doprowadzi do ostatecznej odnowy świata. W tych tekstach Peszotanu jest również jednym z zaratusztriańskich „nieśmiertelnych” ( anoshag-ruwan , „o nieśmiertelnej duszy”), a imię peshotanu jest aluzją do tej ide; słowo w języku awestyjskim dosłownie oznacza „o oddanym (pesh-) ciele (-tan)” i jest również używane jako powszechny przymiotnik, eufemizm dla „zmarłego” (również w pejoratywnym znaczeniu „o utraconym ciele” w kontekście przestępstw zagrożonych karą śmierci przyp. tłumacza)
/8/ Ormazd powiedział do Spitamy Zaratusztry: „To jest to, co przepowiadam, że wydarzy się, gdy nadejdzie koniec tysiąclecia Zaratusztraa i początek tysiąclecia Uszedara”.
ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY
/1/ O Uszedarze powiedziano, że urodzi się w roku tysiąc sześćsetnym i w wieku trzydziestu lat przyjdzie, aby porozmawiać ze mną, Ormazdem, i przyjąć religię. /2/ Po zakończeniu rozmowy zawoła do Kszwarszeda od szybkich koni: „Wstań!”. /3/ Kszwarszed o szybkich koniach będzie stał przez dziesięć dni i nocy. /4/ A kiedy to nastąpi, wszyscy ludzie na świecie staną przy dobrej religii mazdejskiej.
/5/ Mihr (Mitra) szerokich pastwisk zawoła do Uszedara, syna Zaratusztry: „Uszedar, prawdziwy odnowicielu religii, zawołaj do Kszwarszeda (Xwaršed, syn Adur-Mah jeden z gorliwych wyznawców religii) szybki Kszwanirah. /6/ A Uszedar (jeden z trzech Saoszjantów), syn Zaratusztry, zawoła do Kszwarszeda z szybkich koni: „Naprzód!”. /7/ Potężny Kszwarszed z szybkich koni pójdzie. A wszyscy ludzie uwierzą w dobrą religię Mazdejczyków.
/8/ Ormazd rzekł: „O Spitamo Zaratusztro, oto co przepowiadam: przywróci on to stworzenie do właściwego bytu. /9/ A gdy koniec tysiąclecia będzie bliski, pojawi się Peszotanu , syn Wisztaspy, i dosięgnie go zwycięski Chwarrah Kajanidów.
/10/ A ci wrogowie, na których rzucono demony, tacy jak Turcy, Tazīgowie, Hromayigowie i najgorsi z Erānidów, wyruszą z odwagą, uciskiem i wrogością wobec pana, i rozpalą ogień, osłabią religię i odbiorą jej władzę i zwycięstwo. I za to prawo i religię będą nieustannie bić każdego, kto przyjmie je dobrowolnie, lub w przeciwnym razie niechętnie – to prawo i religię, aż do końca tysiąclecia.
/11/ A potem, gdy nadejdzie tysiąclecie Uszedarmaha (jednego z trzech saoszjantów, dzięki niemu stworzenie stanie się aktywniejsze i potężniejsze. Uderzy ono w demony z rodu Aza. A Peszotanu, syn Wisztaspy, będzie również Dasturem i Radą świata. /12/ A w tysiącleciu Uszedarmaha ludzie będą tak biegli w medycynie, tak umiejętnie będą stosować leki i medykamenty, że nie umrą, chyba, że w wyznaczonym czasie, jeśli nie zostaną zranieni i zabici mieczem lub nożem.
/13/ Wtedy heretyk poprosi o wszystko jako część zwyczajowej nagrody”, ale z powodu jego niegodziwości i herezji nie dadzą mu tego.
54 /14/ A Odstępca w odwecie wstąpi na górę Demawand i powie do Bewarāspa („Dahak [Zohak, {Ażi Dahaka}], którego nazywają Bewarasp”, patrz Bundahiszn rozdz. 29.7.9. przyp. tłumacza): „Minęło już dziewięć tysięcy lat, odkąd Feridun nie żyje, dlaczego nie rozluźniasz tych więzów i nie wstajesz, skoro ten świat jest pełen ludzi wyprowadzonych z zamknięcia stworzonego przez Jama (awestyjskie Yimę)?”. /15/ Wtedy Odstępca będzie mówił w ten sposób przez jakiś czas, ponieważ Ażidahak, z powodu strachu przed widmową postacią Feriduna, która będzie stała w ciele Feriduna przed nim, Ażidahak, początkowo nie uwolni się spod wulkanu, ale potem będzie mógł swobodnie się poruszać i pożre heretyka na miejscu. Potem pójdzie w świat, by popełniać zbrodnie. Będzie popełniał niezliczone ciężkie skalania, pożre jedną trzecią ludzi, bydła dużego, bydła małego i innych stworzeń Ormazda. Uderzy w wodę, ogień i roślinność i popełni ciężkie skalania.
/17/ A potem woda, ogień i roślinność staną przed Panem Ormazdem w skardze./18/ Będą wołać: „Przywróć Feriduna do życia, aby mógł zabić Ażidahaka, bo jeśli ty, Ormazdzie, tego nie zrobisz, nie będziemy mogli istnieć w świecie materialnym”. /19/ Ogień powie: „Nie spalę się”, a woda powie: „Nie popłynę”.
/20/ A potem ja, Stwórca Ormazd, powiem Sraoszy i Jazatowi Neryosangowi: „Poruszcie ciałem Samana Keresāspa, aby powstał” ([Pierwszym] człowiekiem, który uwierzył w tę religię, był Gajomard; a po nim Maszye, Siyamak, Hooszang, Takhmorup, Dżamszid, Faridoon, Minoshchihr, Saman i królowie Kajanidów. przyp. tłumacza). /21/ A potem Sraosza i Jazat Nēryōsang pójdą do Keresāspa i zawołają trzy razy. /22/ A za czwartym razem Sämän powstanie zwycięsko i rzuci się na Ażidahaka, nie słysząc od niego ani słowa. Wymierzy cios zwycięską maczugą, uderzy i zabije smoka. /23/ Potem spustoszenie i nieszczęście znikną z tego świata, abym mógł dokonać początku nowego tysiąclecia.
/24/ A potem Saoszjant na nowo oczyści stworzenie i nastąpi Zmartwychwstanie Zmarłych i Ostateczne Ciało.
DATOWANIE – HIPOTEZY
Ostateczna wersja Zand i Wahman Yasn jest, zgodnie z powszechną opinią, przypisywana okresowi islamskiemu. Znacznie bardziej kontrowersyjne jest datowanie jego treści. Ustalenie starożytności zaratusztriańskich idei apokaliptycznych pozwala nam w dużym stopniu rozwikłać ściśle powiązane kwestie, takie jak ich związek z innymi tradycjami apokaliptycznymi obecnymi na Bliskim i Środkowym Wschodzie. Odpowiedź, której udzielamy na pytanie o datę powstania materiału zawartego w Zand 1 Wahman Yasn przedstawia inną interpretację genezy gatunku apokaliptycznego, spójnych obrazów i jego rozpowszechnienia w starożytności. Jednak z irańskiego punktu widzenia ważniejsze jest ustalenie, kiedy mniej więcej apokalipsa zaratusztriańska, znana nam z tekstów pahlawi, stała się spójnym systemem.
Pochodzenie mitu czterech wieków świata i jego zmodyfikowanej wersji w siedmiu epokach, kiedy i skąd te tematy pojawiły się w tradycji irańskiej, czy są one obce pozytywnemu światopoglądowi zaratusztrianizmu, związek między Zand I Wahman Yasn a Księgą Daniela, między Zand Wahman Yasn a Wyroczniami Hystaspesa – to wszystko wciąż pozostaje kwestią kontrowersyjną.
Do tego należy dodać szeroko dyskutowane istnienie archetypu Awesty, rozbieżne opinie na temat tego, jakie dokładnie wydarzenia historyczne przyczyniły się do powstania średnioperskiej literatury apokaliptycznej, a w konsekwencji do redakcji naszego tekstu, oraz oczywiste trudności w wyraźnym rozróżnieniu poszczególnych warstw tradycji, wynikające zarówno z długiej i niekiedy niedoskonałej linii przekazu, jak i z niedoboru starszych materiałów, nadających się do porównania. Ostateczny obraz przedstawia bardzo złożony obszar badań i debatę, która z pewnością będzie interesować iranistów i badaczy z innych dyscyplin przez wiele lat.
W tym miejscu ograniczę się do omówienia głównych teorii i interpretacji, które pojawiły się w ostatnich i mniej odległych latach. (…)
Hipotezy Darmesteter, West, Reitzenstein
Wśród irańczyków panuje ogólna tendencja, zwłaszcza w ostatnich czasach, do uznawania Zand i Wahman Yasn za tekst pomyślany i napisany, przynajmniej w pewnej formie, na długo przed podbojem arabskim.
Jednakże „Darmesteter”, ponad wiek temu, zaproponował datowanie go na czasy wypraw krzyżowych, podczas gdy Hang uważał, że został napisany „znacznie po podboju muzułmańskim”. Z drugiej strony „West” uważał, obecny tekst jest wersją z XI lub XII wieku oryginalnego Zandt Wahman Yasn, napisanego pod koniec VII wieku. Według tego pioniera iranistyki, awestyjski oryginał został skompilowany ze starszych źródeł za czasów wczesnych władców Sasanidów.
Poza studiami irańskimi Reitzenstein „uważał irańską apokaliptykę za źródło zarówno dla starożytnych tekstów greckich, jak i dla hellenistycznej literatury apokaliptycznej; w latach sześćdziesiątych Eddy „interpretował ją jako świadectwo oporu przeciwko hellenizmowi, jaki nastąpił po podboju macedońskim”.
Debata nad tymi zagadnieniami i nad tym konkretnym dziełem literackim odegrała ważną rolę w ustaleniu starożytności apokalipsy zaratusztriańskiej i jej powiązań z innymi tradycjami literackimi. Do dziś budzi ona emocje wśród naukowców.
Hipoteza Widengrena
Widengren omawiał genezę idei apokaliptycznych w wielu ważnych pracach na przestrzeni wielu lat. Jego analizę, w ogólnym zarysie, kontynuowało wielu uczonych, wśród których wymienić należy Hultgårda i Hartmana. W swoich licznych pracach Widengren podkreśla podobieństwo między irańskim a indyjskim postrzeganiem różnych epok świata, ujmując to własnymi słowami:
Analizując główne cechy irańskiego apokaliptyzmu, mieliśmy już okazję kilkakrotnie zaobserwować, że zasadniczo pokrywa się on z indyjskim światopoglądem. Obie spekulacje umiejscawiają swój punkt wyjścia w rozwoju świata, postrzeganym jako odrębne procesy zachodzące w ciele Boga. To panteistyczna koncepcja Boga leży u podstaw tych apokaliptycznych refleksji. Możemy jednak również zaobserwować istotną różnicę. Wyraźny dualizm w religii irańskiej sprawia, że bieg świata jawi się jako pełen napięcia dramat, przedstawiający walkę dobra ze złem. Podobnie autor podkreśla analogie między apokalipsą irańską i żydowską:
Z czysto fenomenologicznego punktu widzenia dostrzeżemy liczne podobieństwa między apokaliptyką irańską a apokaliptyką izraelsko-żydowską.
Widengren doprecyzował swoją interpretację irańskiej apokalipsy w niezwykle ważnym komunikacie do kolokwium w Uppsali w 1979 roku. W tym kontekście dogłębnie przeanalizował irańską tradycję apokaliptyczną, ze szczególnym uwzględnieniem Zandi Wahman Yasn. Jedną z istotnych cech jego twórczości jest ciągła dbałość o styl narracji, zwłaszcza odniesienia do literatury kanonicznej i epickiego tła. Analiza formuł narracyjnych ujawnia, zdaniem tego autora, ciągłe odwoływanie się do autorytetu świętych pism zaratusztriańskich, czyli Awesty i jej komentarza, Zand. Według niego:
„W historii religii irańskiej Zaratustra jest pierwszym apokaliptykiem. Wyszedł z założeń indoirańskich. Przekształcił jednak starą cykliczną koncepcję czasu w linearną. (…) W apokalipsie neoawestyckiej pojawiają się jednak dwa nowe motywy (…): zmartwychwstanie umarłych i w pełni rozwinięta doktryna Saoszjantów. (…) Na koniec należy podkreślić, że ustalona chronologia czasów ostatecznych jest już w trakcie opracowywania.”
Dalej, porównując z Wyroczniami Hystaspesa, dochodzi do wniosku, że znaczną część materiału zawartego w ZWY można powiązać z apokaliptycznymi motywami, które były obecne w świecie irańskim około 100 r. p.n.e., czyli datą, którą przypisuje Wyroczniom. Jego własnymi słowami:
W porównaniu z wyroczniami Hystaspesa, które powstały co najmniej około 100 r. p.n.e., wykazano, że wiele materiałów w Bahm. Yt. II, których awestyjskiego pochodzenia nie da się udowodnić ze względów formalno-filologicznych, krążyło już w czasach wyroczni w formie irańskich wątków apokaliptycznych. Jeśli dodamy ten materiał do istniejącego materiału awestyjskiego, natychmiast zauważymy, że większa część Księgi II również ma pochodzenie awestyjskie. Termin „sasanidzki” oznacza adaptację starego materiału do warunków sasanidzkich, zwłaszcza w odniesieniu do ostatniego okresu cesarstwa, kiedy wojny z Bizantyjczykami, Turkami, a zwłaszcza Arabami, doprowadziły do upadku imperium Sasanidów.
Widengren dochodzi do następujących wniosków:
Podsumowując, możemy zatem stwierdzić, że części Bahma. Yt., określane tutaj jako „awestyjskie”, rzeczywiście należą do Awesty w języku awestyjskim, ponieważ kanon ten został przekazany przed okresem Sasanidów. Nie musimy liczyć się z dodatkami Sasanidów do tekstu awestyjskiego, lecz raczej, jak właśnie wyjaśniono, z dodatkami i adaptacjami w PŰ, który posłużył za wzór dla tekstu Pablavi Bahma. Yt. (…)
Hipoteza Boyce
Według Mary Boyce, znaczna część Zand i Wahman Yasn wywodzi się z Zandu zaginionego hymnu do Vohu Manah. Badaczka ta nie pomija trudności wynikających z braku jakiejkolwiek wzmianki o Amesza Spentach w narracji, ale uważa, że problem można rozwiązać, traktując istniejący Zand i Wahman Yasn jako wtórny dodatek do zandu zaginionego obecnie hymnu. Uważa, że ten dodatek jest uzasadniony związkami Vohu Manah z wizjami proroczymi. Ponadto Boyce uważa, że tekst ten, którego pochodzenie można przypisać okresowi bezpośrednio po inwazji Aleksandra, kiedy myśl apokaliptyczna zakorzeniła się wśród magów zamieszkujących Babilon, miał doświadczyć drugiej reinterpretacji w czasach postislamskich, gdy zaratusztrianie doświadczyli drugiej wrogiej inwazji. Niemniej jednak, według niej, te dwie warstwy są wyraźnie rozróżnialne”. W artykule z 1984 roku autorka szczegółowo omawia postać Peszootana i analizuje jego legendę, która przetrwała do naszych czasów poprzez tradycję awestyjską, pahlawi i perską; wiele uwagi poświęca się twierdzy Kangdiz. Według niej rozwój legendy Peszootana przypada na ok. tysiąc lat p.n.e. Doktryna o trzech „zbawicielach”, a także o dwunastotysięcznym cyklu kosmicznym, została, według autorki, przyjęta przez zachodnioirańskie duchowieństwo przed końcem V wieku p.n.e.
Mary Boyce stwierdza:
Ostatnie słowa wskazują, że proroctwo to należy do starożytnej wersji apokalipsy zaratusztriańskiej, przedstawionego w Jasnie XIX, która znał tylko jednego Zbawiciela Świata, Astwat Ereta, który ostatecznie wypędzi lub zniszczy Złego Ducha, Agra Mainyu.
Dlatego też, mimo że datę rozkwitu zaratusztriańskiej apokalipsy, a także hipotetycznego awestyjskiego Wahman Jasn, przypisuje się okresowi rządów Seleucydów, Boyce umiejscawia ostateczną wersję Zand Wahman Jasn oraz innych tekstów apokaliptycznych, takich jak Ajadgar i Dżamaspig, na IX wiek n.e.
Logiczną konsekwencją tej analizy jest to, że Boyce podtrzymuje pierwszeństwo irańskiej apokalipsy w stosunku do innych tradycji apokaliptycznych i w konsekwencji utrzymuje, że wpłynęła ona na inne tradycje bliskowschodnie, przede wszystkim na tradycję żydowską. (…) można zastosować analogicznie w kontekście zaratusztriańskim, aby odróżnić wtórne „objawienie” zaratusztriańskie od nauk samego proroka. Apokalipsa zaratusztriańska, tak zdefiniowana, zawiera materiały z jasztów i zaginionych pism doktrynalnych awestyjskich, znanych z ich pahlawijskich tłumaczeń; jest więc częściowo znacznie starsza niż apokalipsa żydowska i wydaje się zawierać mniej obcej materii.
Co więcej, jeśli przyjmiemy termin „eschatologia apokaliptyczna”, najwcześniejsze dowody na istnienie tego gatunku literackiego, według Boyce, należy datować na okres działania samego Zoroastra, który według jej rekonstrukcji żył między 1400 a 1200 r. p.n.e.
Oto periodyzacja zaproponowana przez Boyce w jej artykule z 1984 roku na temat apokalipsy:
ok. 1400 p.n.e.
Apokaliptyczna wizja Zoroastra.
ok. 1200 r. p.n.e.
Wierzono, że u kresu czasu z dziewicy narodził się cudowny Zbawiciel Świata, Saošyant, syn Zoroastra.
ok. 1000 r. p.n.e.
Powstaje legenda o nieśmiertelnym Piši.syaornie, jednym z towarzyszy Saoszjantów.
ok. 400 p.n.e.
Rozwinęła się koncepcja roku światowego trwającego 12 tysiącleci. Wiara w trzech kolejnych Zbawicieli, synów Zoroastra i matek dziewic, rozkwitła później.
300 p.n.e.
Peszootan jest obecnie postrzegany jako towarzysz pierwszego z tych Zbawicieli. Koncepcja epok związanych z metalem została przejęta, prawdopodobnie od Greków. Ustne opracowanie awestyjskiego Vahman Yasn.
ok. 200 p.n.e.
Ustne tłumaczenie awestyjskich dzieł apokaliptycznych na języki środkowoirańskie.
ok. 600 n.e.
Nowe wersje w zakresie ustnej apokalipsy poprzez przekłady w języku średnioperskim (pahlawi) z glosami i komentarzami w burzliwym okresie późnej dynastii Sasanidów.
700–800 n.e.
Dalszy rozwój ustnej apokalipsy po podboju arabskim.
850-900 n.e.
Ostateczne spisanie tekstów apokaliptycznych w języku średnioperskim. Nadzieja na nadchodzącego Zbawiciela, która nadal będzie podtrzymywać uciskanych wyznawców wiary.
Hipoteza Gignoux
Zupełnie inne są wyniki badań Gignoux. Autor ten proponuje definicję apokalipsy, która jest bardziej restrykcyjna niż definicja Widengrena czy Boyce. Wychodząc z tego założenia, uważa irańską apokalipsę za późny twór, na który wpływ miały zarówno modele żydowskie, jak i chrześcijańskie. W związku z tym proponuje datowanie rozkwitu irańskiej literatury apokaliptycznej na czasy post-sasanidzkie, a pierwotnej wersji Zand i Wahman Yasn na okres islamski. W związku z tym interpretuje on vaticinia ex eventu zawarte w tym tekście jako odnoszące się do konkretnych wydarzeń historycznych.
W swojej analizie zaratusztriańskiej literatury apokaliptycznej Gignoux ze szczególną uwagą omawia tekst, którym się teraz zajmujemy. W artykule, w którym, poprzez szczegółową analizę tekstu, zaprzecza istnieniu awestyjskiego Wahmana Jaszt, stwierdza:
Chciałbym wykazać, że wręcz przeciwnie, ZVY nie może posłużyć do udowodnienia istnienia awestyjskiego bahmana Jaszt, ani w treści, ani w formie, i że jest on ściśle powiązany z innymi tekstami pehlewi ze względu na swój złożony charakter, pomimo apokaliptycznej treści: ale to również musi być sprawiedliwie ocenione, współdeterminując w aluzjach do wydarzeń historycznych terminus ante quem i różnych poziomach apokaliptycznych przepowiedni, w odniesieniu do centralnego rdzenia, który, jak zobaczymy, jest postsasanidzki. Tutaj, jak i gdzie indziej, bardzo liczne odniesienia do słowa „jaszt” w całej książce
Tłumaczył: Jacek
opracowano na podstawie:
ISTITUTO ITALIANO PER IL MEDIO ED ESTREMO ORIENTE, SERIE ORIENTALE ROMA, FONDATA DA GIUSEPPE TUCCI,DIRETTA DA
GHERARDO GNOLI
Vol. LXXV, ROMA, Is.M.E.O. 1995, SERIE ORIENTALE, LXXV, ROME 1995’·
CARLO G. CERETI
THE ZAND I WAHMAN YASN
A ZOROASTRIAN APOCALYPSE
ROMA, ISTITUTOI TA LIANO PER IL MEDIO ED ESTREMO ORIENTE, 1995
oraz
Zand-i Vohuman Yasht (Commentary on the Vohuman Yasn).
This digital edition by Joseph H. Peterson, copyright 1995. Updated May 8, 2022.
Also referred to A Bahman Yasht or Zand-i Wahman Yasht.
Translation from Anklesaria, Behramgore Tehmurasp. Zand-I Vohuman Yasn and Two Pahlavi Fragments. Bombay: Mrs. B. T. Anklesaria, 1957.For a more recent translation, see Cereti, Carlo G. The Zand î Wahman Yasn: a Zoroastrian apocalypse. Roma: Istituto italiano per il medio ed estremo oriente, 1995.NOTE: Anklesaria divides the text into chapters differently from West
Inna wersja tłumaczenia środkowej wersji według A. Cereti
(powtórzenie środkowej części tłumaczenia według Carlo E. Cereti)
ROZDZIAŁ CZWARTY
/1/ Zaratusztra rzekł: „Stwórco świata istot materialnych, duchu pełen dobroci, jaki będzie znak dziesiątego wieku?”
/2/ Ormazd rzekł: „O Spitamo Zaratusztro, wyjaśnię to. Znakiem końca twojego tysiąclecia będzie nadejście/3/ najmniejszego z okresów. Sto rodzajów, tysiąc rodzajów, niezliczona ilość rodzajów rozczochranych ros nasienia Kszeszm, /4/ tych bardzo podłego pochodzenia, wpełzną do Eranszahr od strony Chorsanu. Podniosą sztandary, będą nosić czarne zbroje i będą mieć włosy rozczochrane z tyłu, będą mali, niskiego pochodzenia, zadają potężne ciosy i będą sikać jadem.
15/ Spitama Zaratusztra, pochodzenie tych, którzy zrodzili się z nasienia Kszeszma, nie jest ujawnione. /6/ Za pomocą czarów przedostaną się do tych ziem Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem. /7/ Wtedy spalą i zniszczą wiele rzeczy, a także odbiorą domy domownikom i wioskę wieśniakom. Status Wolnego Człowieka, status Szlachcica, status Dehqana, prawda religii, traktaty, sanktuarium, pokój, wszystkie dzieła, które ja, Ormazd, stworzyłem, ta czysta religia Mazdejczyków i Ogień Wahram, który został ustanowiony w Świątyni Ognia, wszystko to legnie w gruzach, a ukażą się bicia i kradzieże. /8/ A wielka prowincja stanie się miastem, wielkie miasto wioską, wielka wieś osadą, a wielki osada jedną rodziną.
19/ Spitama Zaratusztra, złą wolą, tyranią i złymi rządami zniszczą te ziemie Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem. /10/ Ci rozdzieleni włosami drwale są oszustami (nie robią tego, co mówią) i wyznają gorszą religię (robią to, czego nie mówią). /11/ Dla nich nie ma żadnego paktu, ani traktatu, ani prawdy, ani dobrych obyczajów, nie mają szacunku dla sanktuarium i nie trzymają się umowy, którą sami zawarli. /12/ Oszustwem, chciwością i złymi rządami zniszczą te ziemie Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem.
/13/ W owych czasach, o Spitama Zaratusztra, wszyscy ludzie będą odbiorcami, gdyż będą pragnąć zła względem siebie nawzajem, a wielkie więzy zostaną zerwane. /14/ A honor, miłość i pobożność znikną ze świata. /15/ Zniknie więź ojca do syna, brata do brata, i więź zięcia z teściem zostanie zmieniona, a matka i córka będą oddzielne i będą miały przeciwstawną wolę”.
16/ Kiedy nadejdzie koniec twojego dziesiątego wieku, o Spitamo Zaratusztro, słońce będzie bardziej bezpośrednie i mniejsze, a rok, miesiąc i dzień krótsze. /17/ A ziemia, Spandarmad, bardziej zwarta, a ścieżka Darrower. /18/ A owoce nie dadzą nasion, a plony zbóż będą zmniejszać się o osiem na dziesięć, a wyrosną tylko dwa, a te, które wyrosną, nie będą białe. /19/ A warzywa, rośliny i drzewa będą zmniejszać się. Ze stu zmniejszą się o dziewięćdziesiąt, a wyrosną dziesięć, a te, które wyrosną, nie będą miały ani smaku, ani aromatu. /20/ A raen urodzi się mniejszy, będzie miał mało umiejętności i siły, będzie bardziej zwodniczy i gorszego prawa, nie będzie miał ani wdzięczności, ani szacunku dla gościnności i nie będzie czuł miłości do domu. /21/ A w tych gorszych czasach ptak będzie miał większy szacunek niż Irańczyk i pobożny człowiek. /22/ A im dawanie będzie mniej potrzebne, a z ich rąk wyjdzie niewiele dobrych uczynków, a wszelkiego rodzaju ludzie, a zwłaszcza ci innych wyznań, będą wobec nich złośliwi. /23/ A cały świat będzie grzebał martwą materię i rozsiewał wokół martwą materię. /24/ I uznają za dozwolone grzebanie martwej materii, obmywanie martwej materii, palenie martwej materii, zanurzanie jej w wodzie i ogniu, a także jedzenie martwej materii i nie powstrzymają się od tego. /25/ Będą uważać to za wielkie dobre uczynki i będą kultywować nieprawość i drogę do piekła. A z powodu grzechu, podłości i oszustwa Kszeszma i Ata pójdą do piekła. /26/ W tych trudnych czasach, o Spitāmo Zaratusztro, władza Kszeszm krwawej maczugi i rozdzielonych włosów demonów z nasienia Kszeszma, tych z najniższego rodu, zstąpi na ludzi z ziem Iranu. /27/ A pobożni, którzy noszą święty pas po bokach, nie będą w stanie zachować rytualnej czystości. /28/ Ponieważ w tych najniższych czasach będzie tak dużo martwej materii i tyle odchodów, że człowiek z każdym krokiem będzie szedł na martwą materię. /29/ Albo gdy oczyści się przez barsom, gdy tylko wyjdzie z dołu, pójdzie na martwą materię. /30/ Albo gdy będzie rozprzestrzeniał Jeśli zbudują barsom na swoich domach z martwej materii i będą świętować dron, będzie to dozwolone. /31/ Albo, w tych najgorszych czasach, będzie dozwolone odprawianie obrzędów religijnych przez dwóch mężczyzn, aby ta religia nie upadła i nie osłabła. Na stu, na tysiąc, na niezliczoną liczbę osób będzie tylko jeden, który uwierzy w tę religię, a nawet ten, który uwierzy, nie wykona wynikających z tego czynów”. Ogień Wahramu zginie i osłabnie, z tysiąca będą dbać o tylko o jednego, a nawet o to, by nie karmić należycie drewnem opałowym i kadzidłem. /32/ Albo, jeśli człowiek, który odprawi kult nie znając Nērangestanu, rozpali go z dobrym zamiarem, będzie to dozwolone.
/33/ Bogactwo i honor przypadną w udziale niewiernym i heretykom. /34/ A dobrzy dobroczyńcy z domów Wolnych i Mobedów będą chodzić bez świętego pasa. /35/ A plebejusze będą poślubiać córki Wolnych, szlachciców i Mobedów. /36/ Wolni, Szlachcice i Mobedowie staną się biednymi niewolnikami. Kobiety i plebejusze osiągną status Szlachty i suwerenność. A biedni i plebejusze zdobędą pierwsze miejsce i władzę.
/37/ A słowa pobożnych, prawdziwa pieczęć prawdziwego sędziego, słowa prawdziwych, a także słowa sprawiedliwych będą uważane za niewiarygodne, podczas gdy słowa plebejuszy, oszczerców, grzeszników, szyderców i tych, którzy wydają oszukańczy wyrok, będą oni uważać za prawdziwe i wiarygodne. /38/ I będą przysięgać na podstęp, i na to złożą fałszywe świadectwo, i wypowiedzą kłamstwo i oszczerstwo na mnie, Ormazdzie.
/39/ Ci, którzy będą znani jako kapłani i uczniowie, będą sobie nawzajem życzyć zła i mówić kłamstwa, i będą rozważać rzeczy nieczyste, a Ahreman i demon przeniosą na nich jeszcze więcej zła. /40/ A trzy z pięciu grzechów, które popełniają ludzie, będą popełniane przez kapłanów i uczniów i będą oni wrogami dobrych. (To znaczy, że będą mówić złe i fałszywe rzeczy, jedne od drugich. I przyjmą zapłatę za obrzędy religijne, ale ich nie wykonają i nie będą się bać piekła.
/41/ A w dziesiątym wieku, który będzie końcem twojego tysiąclecia, o Spitama Zaratusztra, wszyscy ludzie będą czcicielami Aza i religii bogactwa. /42/ A potężny klon i sprawiedliwy wiatr nie będą w stanie wywołać deszczu we właściwym czasie i chwili. /43/ A chmury mgły zaciemnią całe niebo. /44/ A gorący wiatr i zimny wiatr przybędą i zabiorą owoce i nasiona zbóż. /45/ A nawet deszcz nie będzie padał we właściwym czasie i nawet ten który pada, więcej deszczu niż wody. /46/ A woda w rzekach i źródłach opadnie i nie będzie wzrostu. /47/ A konie, krowy i owce będą się rodzić mniejsze i o gorszych umiejętnościach, i będą mało obciążone, i będą miały mniej sierści, i ich skóra będzie cieńsza, i nie będą dawały dużo mleka, i będą miały mało tłuszczu. /48/ I będzie mało wołów orzących, i mało będzie wołów obdarzonych cnotą szybkości, i każdy będzie dźwigał niewielki ciężar.
/49/A w owych ciężkich czasach, o Spitama Zaratusztra, z powodu nikczemności złych rządów i licznych oszukańczych wyroków, którzy nadejdą, życie nie będzie potrzebne ludziom, którzy będą nosić święty pas na talii, i będą pragnąć śmierci jak daru. /50/ A młodzi i dzieci będą mieli smutne myśli, wesołe zabawy i radość nie wyjdą z ich serc. /51/ A święta religijne, fundamenty dla przodków, ofiary dla Jazatów, kult i obrzędy religijne”, Gahanbary i Frawardigan będą obchodzone tylko w niektórych miejscach, a nawet ci, którzy będą je obchodzić, nie będą w nie bez wątpienia wierzyć./52/ Nie będą oni należycie odpłacać za pracę kapłańską. I nie będą dawać żadnych darów ani jałmużny, a nawet ci, którzy to zrobią, będą żałować, że to zrobili./53/ A nawet ci ludzie dobrej religii, którzy będą chwalić tę dobrą religię mazdejską, pójdą swoją drogą i sektą, swoim własnym sposobem i zachowaniem, i nie uwierzą w swoją własną religię.
/54/ A dobry Wolny, dobry Grandee i dobry Dehqän wszyscy pójdą na wygnanie ze swoich wiosek i miejscowości, odejdą od swoich miejsc pochodzenia i od swoich rodzin. W potrzebie będą żebrać od plebejuszy i najgorszych, a w końcu popadną w ubóstwo i niedostatek. /55/ Dziewięciu na dziesięciu z tych ludzi zginie w kierunku północnym. /56/ Z powodu ich złych rządów wszystko obróci się w nicość, niedostatek, obojętność i zniszczenie. /57/ Ziemia, Spandarmad, otworzy swoją paszczę i wszystkie klejnoty i metale, jak złoto, srebro, miedź, cyna i ołów, zostaną ujawnione. /58/ A panowanie i suwerenność przypadną tym, którzy nie pochodzą z Iranu, takim jak Hyonowie, Turcy, Xadurowie, Tobidowie, jak Hindügowie, Köfyärowie, Činigowie, Kabuligowie, Subdigowie, Hromayigowie, Karmirowie Hyonowie i Spēd Hyonowie. Będą oni władcami ziem Iranu, które ja, Ormazd, stworzyłem; ich rozkazy i życzenia będą powszechne na świecie. /59/ Władza przejdzie od tych ze skórzanym pasem, od Tazigów i od Hrömäyingów do nich.
/60/ Będą tak złymi władcami, że w ich oczach zabicie prawego i dobrego człowieka lub muchy będzie tym samym. /61/ Pałace, majątki, dobrobyt, wsie, domy, posiadłości, majątki ziemskie, kanały, rzeki i źródła Eranii Behdins przypadną tym nie-Irańczykom. A armia, marsze i sztandary przypadną im, a wola Kszeszma i złe rządy będą powszechne na świecie. /62/ Ich chciwe oczy nigdy nie zostaną nasycone bogactwem. Zbiorą majątek świata i ukryją go pod ziemią. /63/ Z powodu nieprawości będą dopuszczać się wielu aktów sodomii i stosunków seksualnych z kobietami w okresie menstruacji, a także będą oddawać się grzesznym pragnieniom. /64/ W tych trudnych czasach noc będzie jaśniejsza. A rok, miesiąc i dzień skrócą się o jedną trzecią. A ziemia, Spandarmadzie, zadrży. A niebezpieczeństwo, śmierć i ubóstwo będą coraz bardziej powszechne na świecie.
Zaratusztrianie 