TERMINOLOGIA

SŁOWNICZEK
i znormalizowana pisownia terminów zoroastryjskich

Znormalizowano pisownię w tekstach, aby zachować spójność i ułatwić wyszukiwanie. Gdziekolwiek to możliwe, użyto pisowni FM Kotwal i J. Boyda, A Guide to the Zoroastrian Religion, Scholars Press, 1982.

---

Języki – skróty:

	Ar.	arabski
	Av.	Awestyjski
	Guj.	Gudżarati
	OP.	Staroperski
	Paz.	Pazand
	Pers.	perski
	Phl.	Pahlawi
	St.	sanskryt

A

A
Aban (Phl., Pers.):	woda; imię jazata kierującego wodą; nazwa dziesiątego dnia miesiąca zgodnie z zoroastryjskim kalendarzem religijnym; nazwa ósmego miesiąca.
ab-zohr (Phl.):	oświetlony. „libacja do wód”; odcine Jasny (Y62.11-Y70).
Achemenidzi:	dynastia rządząca Iranem od czasów Cyrusa Wielkiego (559 pne) do inwazji Aleksandra Wielkiego (330 pne) (Var. „Achemenid”)
Adar:	ogień, jazat ognia; nazwa dziewiątego dnia miesiąca zgodnie z zoroastryjskim kalendarzem religijnym. (Var: ader, Pah. „Atash, atesh, adur”, Av. „Atar”)
Adar Burzin (Phl.):	jeden z trzech największych świętych ogni zaratusztrianizmu (pozostałe dwa to „Adar Farnbag” i „Adar Gushasp”). Sam Kaj Wisztaspa umieścił go w świątyni po tym, jak „ujawnił wiele rzeczy w widoczny sposób, aby szerzyć wiarę” (GBd 18.14). (Var: „Adur Burzen-Mihr”)
Adar Farnbag	Święty ogień.
Adar Guszasp	Święty ogień. (var. Ader Gouszasp)
Adarbad Mahraspandan (Phl.):	arcykapłan Zoroastrianin, premier Shapura II (309–379 AC)
Aeszma (Wyłącz):	Imię demona. Zobacz Eshm
Afrasijab (Pers.): [Użyj Franrasyan ]	Król Turanu który wielokrotnie próbował zniszczyć Irańczyków. (Var: „Franrasyab”)
afrin (Phl.):	oświetlony. „błogosławieństwo, błogosławieństwo”, konkretne modlitwy błogosławieństwa (w Pazand). ( Porównaj z nafrin , przekleństwem.
afrinagan (Phl.):	(1) Wieloczęściowa ceremonia błogosławieństwa; (2) konkretne modlitwy w Aweście które odmawia się podczas ceremonii afrinagan; (3) naczynie ceremonialne, w którym płonie święty ogień. (Var: „afringan, afargan”)
Agerept:	Szczególny stopień skalania.
Agiary (Guj.):	oświetlony. „miejsce ognia”, świątynia ognia. Bardziej tradycyjny termin to „Dar er Mihr” (Var: „agiari”)
Aryman (Phl.):	Arcydemon zła, wrogi, nieprzyjazny, napastliwy „Wrogi / niszczycielski duch”. (Var: Phl. „Ahreman”, GAv. „Angra Mainyu”, StdAv. „Anra Mainyu”).
Ahu (Av.):	(„pan”) duchowy pan lub mistrz, często spotykany w połączeniu z „Ratu ”.
Ahunawad:	nazwa pierwsze Gathy ; nazwa pierwszego dnia Gatha.
Ahunwar (Phl.):	najświętsza modlitwa Zoroastrian. Zaczyna się od Av. wyrażenie „yatha ahu vairyo”. (Var: „Ahunvar, Ahunawar”, Av. „Ahuna vairyo”).
Ahura Mazda (Av.):	Bóg dobra i światła „Mądry Pan/Pani”, Najwyższa Istota Zoroastrian. (Var: Phl. „Ohrmazd”)
Airik:	(pr n) Son of Faridoon (Var. Iraj)
Airyaman:	Jazat przyjaźni i uzdrowienia.
Airjanem Waedża (Av.):	Zobacz Iranwedż.
aiwjaonghana (Av.):	liść palmy daktylowej, służący do wiązania razem gałązek barosmu.
Alatgah:	Stół rytualny. Zobacz Khwan.
Alburz:	kosmiczna góra, znana również jako „Haraiti” lub „Hara Berezaiti”; rzeczywiste pasmo górskie w północnym Iranie.
Amahraspand (Phl.):	oświetlony. „Dobroczynny Nieśmiertelny”, najwyższe istoty duchowe stworzone przez Ahurę Mazdę. Czasami nazywane „archaniołami”. Ich imiona to (Phl.): Vohuman, Ardwahiszt, Szahriwar, Spandarmad, Hordad, Amurdad. (Var. „Amaszaspand, Amahraspand”, Av. „Amesza Spenta”)
Ameretat (Av.)	patrz Amurdad.
Amesza Spenta (Av.)	Zobacz Amahraspand.
Amurdad (Phl.):	„Nieśmiertelność”, Amahraspand, kierujący Ziemią; nazwa siódmego dnia miesiąca zgodnie z zoroastryjskim kalendarzem religijnym; nazwa piątego miesiąca. (Var: Av. „Ameretat”, Phr. „Amardad”)
Anagran:	„niekończące się światło”, imię Jazata ; nazwa trzydziestego dnia miesiąca zgodnie z zoroastryjskim kalendarzem religijnym; (Var. Aneran)
Andarz (Phl.)	(dosłownie „gnomiczne, wskazanie”) zbiór aforyzmów, szczególnie pragmatycznych rad lub pouczeń moralnych
Aneran:	Zobacz Anagran.
Angra Mainyu:	Zobacz Arymanm Bóg zła, zły duch, duch kłamstwa i ciemności
andżoman (Pers.):	stowarzyszenie („andżuman”)jednostka organizacji religijnej zaratusztrian
anuszarawan (Phl.):	dusza zmarłej osoby, w przeciwieństwie do Zind-arwan , żywej duszy. (Var: „anoszeh-ravan”)
Aosznar	(pr. n) Nazwisko wybitnej osobistości
ard:	oświetlony. „dobre błogosławieństwa, nagrody”, imię Jazat który przewodniczy błogosławieństwom; nazwa dwudziestego piątego dnia miesiąca zgodnie z zoroastryjskim kalendarzem religijnym. (Var: „Asziszwandż, Arsziszwang”, Av. „Aszi Vanguuii”)
ardafrawasz (Phl.):	Asza posiadająca farohar tj. Farohar (anioł, geniusz, stróż) świętej osoby.
Ardaszir (Pers.):	król starożytnego Iranu, założyciel dynastii Sasanidzkiej . (Var. Ardeszir)
Ardawan	(pr. n) Artabanus IV / V)
Arda Viraz (Pers.):	kapłan wczesnego okresu sasanidzkiego , autor książki Pahlavi, która opisuje jego wizje nieba i piekła (Var: Phl. „Ardag Wiraz”)
Ardibeheszt (Pers.):	patrz Ardwaiszt.
Ardwahiszt (Phl.):	Amahraspand nadzorujący Aszę i ogień; nazwa trzeciego dnia miesiąca zgodnie z zoroastryjskim kalendarzem religijnym; nazwa drugiego miesiąca (Var. Av. „Asza Vahiszta”, Phl. „Aszwah, Urdwah, Urdibeheszt”)
Aredwi Sura Anahita (Av.):	„silna, niepokalana Anahita”, imię żeńskiej Jazatki ; nazwa mitycznej rzeki. (Var: Arduisur)
Arezahi:	Zobacz Karshwar
Ardżasp:	(pr. n) Król Turkestanu
Arnawaz:	(pr. n.)
Arsacydzi:	dynastia królewska założona przez Aszka. Jest również znana jako dynastia Partów (247 pne-226 n.e.)
Asza (Av.):	podstawowa koncepcja zaratusztrianizmu; nie ma odpowiedniego tłumaczenia, chociaż często stosuje się: porządek świata, prawdę, prawość, prawość, świętość; Ardwahiszt (Skt. „Rta”)
Asza Vahiszta (Av.):	patrz Ardwahiszt
Aszavan:	„posiada Aszę ”, Prawa lub sprawiedliwa osoba lub istota.
aszem wohu (Av.):	jedna z najświętszych modlitw zaratusztrianizmu, która chwali Aszę
Aszirwad:	błogosławieństwo, modlitwa napomnień skierowana do małżeństwa. (RCC 37)
Asziszwangh [Ard]:	Jazat
Aszk (Phl.):	założyciel dynastii Arsacydów (Var: „Arszak”, grecki „Arsaces”)
Aszmogh (Phl.):	Odstępca, heretyk. (Av. Aszemaogha)
Asztad (Phl.):	„prawość, sprawiedliwość”, imię Jazata sprawującego sprawiedliwość; nazwa dwudziestego szóstego dnia miesiąca zgodnie z zoroastryjskim kalendarzem religijnym. (Var. „Arshtat”)
Asman (Phl.):	„niebo”, imię Jazata przewodniczącego niebu; nazwa dwudziestego siódmego dnia miesiąca zgodnie z kalendarzem religijnym zoroastryzmu.
Astwihad (Phl.):	demon śmierci. (Var: Phl. „Astvihad, Astovidad”, Av. „Astovidhotu, Asto-widhatu”).
Astyages:	(pr. n.) król, także dziadek Cyrusa wielkiego, król Medii
Aspandyar (Pers. Press):	wczesny bohater religii zoroastryjskiej, syn Kaja Wisztaspy . (Var. Pers. „Spanish, Spanish”)
atesz (Phl., Pers.):	Zobacz Adar
Atasz Adaran (Pers.):	środkowy stopień konsekrowanego ognia.
Atasz Bahram (Pers.):	oświetlony. „zwycięski ogień”, najwyższy stopień konsekrowanego ognia.
Atasz Dadgah (Pers.):	najniższy stopień konsekrowanego ognia.
athornan (Paz.):	klasa kapłańska mężczyzny (Var: „athrawan, athravan”).
Auzobo	(pr. n.)
Awesta (Pers.):	święte pisma zaratusztrianizmu (Var: Phl. „abestag, abistag”); język Avesta (Var. „Avestan”);
Ajathrem:	święto (gahambar) przyprowadzania stad do domu.
Az (Phl., Pers.):	demon chciwości.

B

B
baga (Pers.):	Bóg
Bahman (1) (Pers.):	zobacz Vohuman
Bahman (2) (Pers.):	imię króla Achemnidy.
Bahram (1) (Pers.):	zobacz Warharan.
Bahram (2) (Pers.):	Imię noszone przez kilku królów w historii Iranu.
Baj (Pers.)	rytualna cisza, lit. „kadrowanie”, rytualna wypowiedź lub modlitwa, która oprawia czynność z mocą mantry; wysoka służba liturgiczna; miesięczny lub rocznicowy dzień zmarłego.
bandagi (Pers.):	modlitwa.
barashnom (Phl.):	główny rytuał oczyszczenia trwający dziewięć dni. (Var. „Bareshnum, barashnum, barashnum-i no shab”).
baresman (Av.):	patrz barsom.
barsom (Phl.):	wiązka gałązek, związanych sznurkiem z palmy daktylowej, tradycyjnie trzymana przez świeckich i kapłanów podczas modlitwy, zwłaszcza podczas posiłków. Używany przez kapłana podczas wysokich liturgii. Tradycyjnie robiona z granatu lub tamaryszku (Var. Av. „Baresman”)
behdin (Pers.):	lit. „z Dobrej Religii”, zaratusztrianin, zwłaszcza osoba świecka.
behesht (Pers.):	raj, dom pieśni Ahura Mazdy.
Bhagaria (Guj.):	grupa kapłanów znanych ze starożytnych tradycji. Ich siedziba znajduje się w Navsari.
bhandar	centralna studnia dakhmy, w której są składane suche kości zmarłych
Bharucha (Guj.):	grupa kapłanów z siedzibą w Bharuchu.
bhasam:	konsekrowany popiół ze świątyni ognia, używany rytualnie.
bi-namaz	Bez modlitwy” termin określający kobiety w okresie menstruacyjnym.
boy (Phl.):	„ofiarowanie kadzidła”, ceremonia ofiarowania drewna sandałowego i kadzidła konsekrowanemu ogniu podczas każdej z pięciu straży dnia. (Var. ‚Bui, nirang-i bui dadan, boy dadan’)
Bradrok-resh	(pr. n.)
Bundahishn (Phl.):	tekst Pahlavi z IX wieku
Bushasp (Phl.):	demon lenistwa (Var: Av. ‚Bushyasta’)

C